Klangarkitektur
Oslo Strykekvartett spelte meisterverk frå kvartettlitteraturen i Bergen.
Oslo Strykekvartett blei grunnlagd i 1991.
Foto: Andrej Grilc
Konsert
W.A. Mozart, N.H.
Asheim, M. Ravel:
Strykekvartettar
Oslo Strykekvartett.
Opus 16 i Bergen, onsdag 6 mars.
Bergen Kammermusikkforening held konsertane sine i gamle Bergens Kreditbank på Vågsallmenningen, i nyrenessansebygningen som på folkemunne blir kalla «Banco Rotto». Den hyser no hotellet med det noko kryptiske namnet Opus 16. Nyss gjekk det opp for meg kva namnet tyder: 16 er opusnummeret til «a-mollkonserten», og bygningen hyser også ei lita permanentutstilling om Grieg.
Konserten med Oslo Strykekvartett førre onsdag synte eit vidt spenn i kvartettlitteraturen. Han byrja med mogen wienerklassisisme av Wolfgang Amadeus Mozart (1756–1791) og blei avslutta med klassisistisk inspirert impresjonisme av Maurice Ravel (1875–1937). Mellom dette fekk me samtidsmusikk av Nils Henrik Asheim (fødd 1960).
Den franske komponisten Maurice Ravel (1875–1937).
Asheim og Ravel
I Asheims strykekvartett Learn to wait frå 2022 ligg der løynd ein folketone frå Telemark, nemleg «Jøkolen og fagran fonni». Eg oppfatta ikkje tonen, for det er vanskeleg å kjenna att noko ein ikkje kjenner frå før. Tydeleg var derimot dåmen av kvit og frostal fonn; karrig harde akkordar blei avløyste av isklåre overtoneklangar, og mangelen på basstonar fekk det heile til å sveva. Dei musikalske verknadene var effektive, for Asheim kan komponisthandverket, og framføringa til musikarane var god. Men utviklinga i stykket – detaljane i høve til heilskapen – dette fekk eg aldri heilt grep om.
Mest «heime» gav musikarane inntrykk av å kjenna seg i Ravels Strykekvartett i F-dur, op. 35. Stykket frå 1903 er meir neoklassisk enn impresjonistisk, med klår form og utvikling. Stundom fekk eg assosiasjonar til Grieg, særleg i fyrstesatsen (i sidetemaet), der fyrstefiolinen og bratsjen spelar den lyriske melodien parallelt over celloens luftige pizzicato-bass. Pizzicatoar innleiar også den rytmiske andresatsen, som var ein samspelsmessig kraftprestasjon. Tonaliteten er her eksotisk austerlandsk. Om Ravel var inspirert av såkalla gamelan-musikk frå Java, eller av baskisk folkemusikk, veit me ikkje – men satsen er uansett festleg.
Mozart
Om Ravel blei best framført, var konsertens kompositoriske høgdepunkt Mozarts Strykekvartett nr. 23 i F-dur. I denne tredje og siste av dei såkalla «prøyssiske kvartettane», som var hans aller siste innan sjangeren, spelar celloen ei nøkkelrolle. Ja, så virtuos er cellostemma at det stundom kling som ein cellokonsert. Verkgruppa var då òg dedisert til ein ivrig amatørcellist, nemleg kong Fredrik Vilhelm II av Preussen, i 1790.
Der er ein vedunderleg balanse ved den musikalske arkitekturen, særleg i fyrstesatsen, der temaa sprett som pingpongballar mellom instrumenta. Framføringa av den snøgge sistesatsen var best – sjølv om cellisten burde justert ned vibratoen sin nokre hakk. Når celloen bivrar for mykje på basstonane, skiplar dette det harmoniske fundamentet i ensembleklangen.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Konsert
W.A. Mozart, N.H.
Asheim, M. Ravel:
Strykekvartettar
Oslo Strykekvartett.
Opus 16 i Bergen, onsdag 6 mars.
Bergen Kammermusikkforening held konsertane sine i gamle Bergens Kreditbank på Vågsallmenningen, i nyrenessansebygningen som på folkemunne blir kalla «Banco Rotto». Den hyser no hotellet med det noko kryptiske namnet Opus 16. Nyss gjekk det opp for meg kva namnet tyder: 16 er opusnummeret til «a-mollkonserten», og bygningen hyser også ei lita permanentutstilling om Grieg.
Konserten med Oslo Strykekvartett førre onsdag synte eit vidt spenn i kvartettlitteraturen. Han byrja med mogen wienerklassisisme av Wolfgang Amadeus Mozart (1756–1791) og blei avslutta med klassisistisk inspirert impresjonisme av Maurice Ravel (1875–1937). Mellom dette fekk me samtidsmusikk av Nils Henrik Asheim (fødd 1960).
Den franske komponisten Maurice Ravel (1875–1937).
Asheim og Ravel
I Asheims strykekvartett Learn to wait frå 2022 ligg der løynd ein folketone frå Telemark, nemleg «Jøkolen og fagran fonni». Eg oppfatta ikkje tonen, for det er vanskeleg å kjenna att noko ein ikkje kjenner frå før. Tydeleg var derimot dåmen av kvit og frostal fonn; karrig harde akkordar blei avløyste av isklåre overtoneklangar, og mangelen på basstonar fekk det heile til å sveva. Dei musikalske verknadene var effektive, for Asheim kan komponisthandverket, og framføringa til musikarane var god. Men utviklinga i stykket – detaljane i høve til heilskapen – dette fekk eg aldri heilt grep om.
Mest «heime» gav musikarane inntrykk av å kjenna seg i Ravels Strykekvartett i F-dur, op. 35. Stykket frå 1903 er meir neoklassisk enn impresjonistisk, med klår form og utvikling. Stundom fekk eg assosiasjonar til Grieg, særleg i fyrstesatsen (i sidetemaet), der fyrstefiolinen og bratsjen spelar den lyriske melodien parallelt over celloens luftige pizzicato-bass. Pizzicatoar innleiar også den rytmiske andresatsen, som var ein samspelsmessig kraftprestasjon. Tonaliteten er her eksotisk austerlandsk. Om Ravel var inspirert av såkalla gamelan-musikk frå Java, eller av baskisk folkemusikk, veit me ikkje – men satsen er uansett festleg.
Mozart
Om Ravel blei best framført, var konsertens kompositoriske høgdepunkt Mozarts Strykekvartett nr. 23 i F-dur. I denne tredje og siste av dei såkalla «prøyssiske kvartettane», som var hans aller siste innan sjangeren, spelar celloen ei nøkkelrolle. Ja, så virtuos er cellostemma at det stundom kling som ein cellokonsert. Verkgruppa var då òg dedisert til ein ivrig amatørcellist, nemleg kong Fredrik Vilhelm II av Preussen, i 1790.
Der er ein vedunderleg balanse ved den musikalske arkitekturen, særleg i fyrstesatsen, der temaa sprett som pingpongballar mellom instrumenta. Framføringa av den snøgge sistesatsen var best – sjølv om cellisten burde justert ned vibratoen sin nokre hakk. Når celloen bivrar for mykje på basstonane, skiplar dette det harmoniske fundamentet i ensembleklangen.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Gjennom foto og tekst dokumenterte Maria Gros Vatne eit annleis liv på bloggen Wildandfree.no. Ho og mannen Nik Payne forlét bylivet og trygge jobbar til fordel for økologisk gardsbruk og heimeskule. Her ser me sonen Falk.
Foto: Maria Gros Vatne
Frå draum til sorg
Ukjent landskap vinn den eine prisen etter den andre. No er den å finne på lista over filmar som er kvalifiserte til vurdering av Oscar-akademiet i kategorien «Beste dokumentarfilm».
Peter Flamm (1891–1963) var ein tysk lege med jødisk familiebakgrunn som i 1926 gjorde furore med debutromanen.
Foto: Otto Kurt Vogelsang / Ullstein bild
«Jeg? er ein djupt fascinerande og høgst moderne tekst om sinnsforvirring og dobbeltgjengeri»
Marie Blokhus, Gard Skagestad og Kirsti Refseth spelar stykket til den tyske dramatikaren Marius von Mayenburg.
Foto: Monica Tormassy / Det Norske Teatret
Kven har makt over kven?
Velspelt om medviten og umedviten makt, sanning, manipulasjon og illusjon.
The Lady (Willa Fitzgerald) må flykte frå ein galen mann.
Foto: Another World Entertainment
Skrekkfilmen Strange Darling tuklar med tida for å trekke i gang tankane.
Sveinung Rotevatn (V), som ser opp, talte ikkje under behandlinga av den nye abortlova 3. desember. Den som gjekk fram til talarstolen flest gonger, var Marian Hussein (SV).
Foto: Thomas Fure / AP / NTB
Mors liv i salen
Debatten vi fekk høyre då den nye abortlova blei behandla tysdag, strekte seg frå 10.00 til 14.30, frå 1915 til framtida og frå fosteret til den store verda.
Papiravisa