Drama, komedie

Regi: Hisham Zaman

A happy day

Med: Salah Qadi, Ravand Ali Taha, Mohamed Salah, Sarah Aman Mentzoni
Kinofilm

På eit nedsnødd ungdomsflyktningmottak mellom bratte, nordnorske fjell sit Hamid (Qadi) og planlegg nok eit rømmingsforsøk saman med venene Aras (Taha) og Ismail (Salah). Dei to venene fyller snart 18 år, og utsending ventar.

Hamid er berre 17 og klarar ikkje tanken på å vera igjen der utan dei. Og det blir ikkje betre av at knalltøffe Aida (Mentzoni) kjem sveipande inn som ein magnet og trekker Hamid vekk frå fornuftig sans og samling.

Mor og far

Alt frå fyrste scene – dei tre unge karane som ventar på å bli plukka opp av politiet –  etablerer regissør Hisham Zaman dei kjende grepa sine: komikk og flyktningproblematikk. Det vil seia, det er ikkje noka stakkarsleg sutring å spora, ikkje nokon politisk agenda, men samtidig er det ein genial måte å få sjåaren til å tenkja over akkurat unge flyktningar, og det at dei blir brutalt sende vidare og gjerne tilbake til landet dei kom frå, på.

Eller, kor blir dei papirlause, dei udokumenterte, sende? Ingenting av dette får me svar på, heller ikkje kor våre heltemodige hovudpersonar lyt returnera til. Uansett – dei har ikkje tenkt å gje seg utan kamp.

Individvandring

«De er som mor og far for meg», seier Hamid, og det oppsummerer kor tett og ekte venskapen deira er – og den nydelege humoren. Det gjer at eg sjølvsagt får lyst til å tuta mens eg humrar over den keitete dialogen på klingande nordnorsk, vel å merka av litt ulik dialektisk opphav.

At vårt vesle norske språk er det som er deira einaste språk å kommunisera på, gjer det heile så ekstra sårbart og gir endå meir grobotn for å bli rørt langt inni hjerne- og hjerterota.

På ein måte kunne det nesten vorte i overkant «emneknagg ’fleirkulturelt’» med alt frå joikande politikvinne til ungar av alle hudfargar. I staden blir det heile eit nydeleg integrert bilete utan snev av påklistra mangfaldsalibi. Det er både 100 prosent truverdig og samtidig fullstendig konstruert på beste kunstferdige vis.

Regissør Zaman har halde på lenge og har ei finfin merittliste å visa til, frå den prisvinnande langfilmen Brev til kongen (2014) til den prisvinnande kortfilmen Bawke (2005). Og han er verkeleg prisverdig unik i stilen. A happy day har alt vorte vist på den prestisjetunge Toronto International Filmfestival og kjem utvilsamt til å vekka åtgaum både innanlands og utanlands.

Tittelen siktar forresten ironisk til den dagen dei unge fyller 18 år, den dagen dei skal kastast ut av landet og inn i uvissa. Igjen, bruken av humor gjer at du sjølv kan tenka over kva situasjon mange slike ungdommar faktisk er i, det blir ikkje tredd nedover hovudet på sjåaren.

Effekten blir kanskje sterkare nettopp fordi du skjønar så godt at det er snakk om individ, det går ikkje å sjå på dei som ein stor hop av statistikk. Og ingen framstiller individet meir sjarmerande enn hovudrolleinnehavar Salah Qadi.

Kombinasjonen av nordnorsk landskap, unge amatørar, lett humor og ein sterk, stø regi gjer A happy day til ei særs happy kinooppleving – og det næraste ei magisk filmoppleving eg har hatt på ei stund.

Brit Aksnes

Brit Aksnes er skribent, program­skapar, kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.