Tiff

Tromsø Internasjonale Filmfestival går føre seg i dagane 18.–24. januar.

Når eg seier digital avvikling, så siktar eg ikkje til formatet kinoane gjekk over til for berre eit tiår sidan. Noregs eldste kommunale kino, Verdensteatret i Tromsø, viser framleis filmar fysisk på 35 mm-rullar i ny og ne, særleg under Tiff. Men ikkje så i år, sjølvsagt.

Fysisk

Det fysiske publikumsunntaket er utevisning og verdspremiere på Ninjababy (regi: Yngvild Sve Flikke). Pallane, dekte med reinsdyrskinn og i høveleg smitteavstand, var fullsette på Stortorget. Med snille null grader fekk eg ikkje neglesprett før eit stykke uti filmen, og det var verdt turen: Eg tvilar ikkje på at eg har sett ein av årets beste norske filmar alt ein god månad før ordinær kinopremiere, og jammen kom det nordlys sigande over byen etterpå.

Utover dette er publikum, som vanlegvis tel opp mot 60.000 besøkande, forviste til skjermane sine og eit redusert filmprogram. Som filmmeldar kunne eg tilbringa tysdagen med fysiske pressevisningar i det ærverdige Verdensteatret, før det bar heim på sofaen. Ein film kan ikkje dømast ut frå kor stort lerret han vert vist på, men at det har litt å seia for heilskapen, er utvilsamt. Dermed kan det nok vera at ein del av det programmet som var meint for kinovisningar, taper seg når dei skal visa seg fram på små og store skjermar.

Vriding

Kven er dei slemme venstrevridde? Sånn kan kanskje And Tomorrow the Entire World (regi: Julia von Heinz) oppsummerast. Tyskland har alltid hatt god grobotn for dei svært alternative miljøa, av typen miljøvernarar med urtete og rastafletter så vel som flintskalla nynazistar med sinte bikkjer. Ein høyrer litt om Antifa i media, men som ei nokså udefinerbar gruppe, i motsetning til høgreradikale, som me kjenner betre til.

Unge Luisa i filmen kjem frå ein velståande heim, men oppsøkjer det blitzaktige miljøet i Mannheim for å kjempa mot rasisme og framandhat i kollektivet P81. Den karismatiske Alfa får henne med på kamptrening og ein retorikk som forklarar ikkje berre kvifor Luisa gjer som ho gjer, men kvifor alle unge menneske blir dregne mot ytterkanten. Radikalisering er noko me assosierer mest med religiøse fanatikarar eller høgrevridde rasistar, men når for mykje hormon, idealisme og forelsking blandar seg, kan mykje rettferdiggjerast, uansett politisk ståstad.

Til ungdommen

Om det er tilfeldig eller om det er ein trend, veit eg ikkje, men filmar der handlinga dreiar seg om unge kvinner og prøvingane dei må gjennom, utmerkte seg i programmet. Franske Slalom (regi: Charlène Favier) klarar få fram korleis ein skitrenar misbrukar den unge protesjeen sin, utan å køyra full svartmåla klisjé. Det opnar auga litt ekstra at ein faktisk kan tru på at trenaren føler han kan ta seg til rette, og kor viktig det er å vera obs, då det diverre finst for mange døme på at denne fatale feilvurderinga fortset å øydelegga uskuldige unge sinn.

I polske Sweat (regi: Magnus von Horn) vert den unge «fitness-influenceren» Sylwia forfølgd av ein fan som trur han kjenner henne basert på ymse ytringar ho kjem med gjennom sosiale medium. Historia er nokså rett fram, med klare parallellar til den gode, gamle «hore med hjarte av gull»-tematikken, men ein underhaldande og tidsriktig film om unge folk, om eg kan seia det utan å høyrast aldeles ut som eg er fødd på 1900-talet. Kanskje ungdommen kan sjå denne filmen innimellom TikTok-en sin. Elles håpar eg dei får halde fram med å verta tvinga ut på kino ein gong i nær framtid, og at Tromsø opnar dørene sine for festival neste år.

Brit Aksnes

Brit Aksnes er frilans kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.