Opne auge til opne sinn
At eit tema som autisme er meir framme i media enn før, betyr ikkje at du har høyrt alt.
I dokumentarfilmen møter vi born frå ulike verdsdelar.
Foto: Selmer Media
Dokumentar
Regi: Jerry Rothwell
Hvorfor hopper jeg
Kinofilm
I 2007 skreiv ein japansk trettenåring med sterk autisme ei bok om korleis det kjendest å vera avstengd frå den verda me andre lever i. Det opna for ein heilt ny måte å sjå på personar i autismespekteret på, at dei inni seg kunne ha eit språk som kunne formidlast i skrift, om ikkje i tale.
Brave new world
Det har kome fleire dokumentarfilmar om autisme dei siste åra – frå heilsjarmerande, kommerse Kjærlighet på spekteret (2019) til dei som tek for seg tyngre tilfelle, som danske He’s my brother (2021). Av bøker om temaet er Olaug Nilssens Tung tids tale (2017) og Lars Amund Vaages Syngja (2012) sterke skildringar frå livet til dei pårørande.
Kva som skjer inni hovudet til hovudpersonane sjølve, er vanskelegare å vita. Såleis er kanskje noko av det mest problematiske med Hvorfor hopper jeg at han i verste fall kan påføra dårleg samvit for pårørande som ikkje har «prøvd alt». Dei har prøvd å ta høgde for at det sjølvsagt er store individuelle skilnader, akkurat som med alle andre menneske, men for meg var dette ei augeopnar med tanke på det som alltid vert sett på som hovudutfordringa: kommunikasjon og å visa kjensler.
Sjåverdig
Eg veit ikkje kva eg finn mest fascinerande: at Naoki Higashida faktisk klarte å skriva ei heil bok om det å føla seg annleis, eller at dei to unge amerikanarane stavar seg fram til kompliserte resonnement via ei bokstavtavle. Det verkar beint ut mirakuløst for ein som berre har erfaringa si med autisme gjennom dei nemnde filmane og bøkene.
Hvorfor hopper jeg skal også ha ros for å visa særs ulike personar – frå Amrit i India til Joss i England til Jestina i Sierra Leone. Bakgrunnen til dei ulike medverkande er også interessant når ein tenkjer på korleis ulike kulturar tek seg av og behandlar menneske med utviklingshemming. Vakkert filma er han òg, så eg trur mange ville likt å sjå filmen på stort lerret, sjølv om det nok slår meg at han verkar meir som ein TV-dokumentar. Verd å sjå er han uansett format.
Brit Aksnes
Brit Aksnes er frilans kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Dokumentar
Regi: Jerry Rothwell
Hvorfor hopper jeg
Kinofilm
I 2007 skreiv ein japansk trettenåring med sterk autisme ei bok om korleis det kjendest å vera avstengd frå den verda me andre lever i. Det opna for ein heilt ny måte å sjå på personar i autismespekteret på, at dei inni seg kunne ha eit språk som kunne formidlast i skrift, om ikkje i tale.
Brave new world
Det har kome fleire dokumentarfilmar om autisme dei siste åra – frå heilsjarmerande, kommerse Kjærlighet på spekteret (2019) til dei som tek for seg tyngre tilfelle, som danske He’s my brother (2021). Av bøker om temaet er Olaug Nilssens Tung tids tale (2017) og Lars Amund Vaages Syngja (2012) sterke skildringar frå livet til dei pårørande.
Kva som skjer inni hovudet til hovudpersonane sjølve, er vanskelegare å vita. Såleis er kanskje noko av det mest problematiske med Hvorfor hopper jeg at han i verste fall kan påføra dårleg samvit for pårørande som ikkje har «prøvd alt». Dei har prøvd å ta høgde for at det sjølvsagt er store individuelle skilnader, akkurat som med alle andre menneske, men for meg var dette ei augeopnar med tanke på det som alltid vert sett på som hovudutfordringa: kommunikasjon og å visa kjensler.
Sjåverdig
Eg veit ikkje kva eg finn mest fascinerande: at Naoki Higashida faktisk klarte å skriva ei heil bok om det å føla seg annleis, eller at dei to unge amerikanarane stavar seg fram til kompliserte resonnement via ei bokstavtavle. Det verkar beint ut mirakuløst for ein som berre har erfaringa si med autisme gjennom dei nemnde filmane og bøkene.
Hvorfor hopper jeg skal også ha ros for å visa særs ulike personar – frå Amrit i India til Joss i England til Jestina i Sierra Leone. Bakgrunnen til dei ulike medverkande er også interessant når ein tenkjer på korleis ulike kulturar tek seg av og behandlar menneske med utviklingshemming. Vakkert filma er han òg, så eg trur mange ville likt å sjå filmen på stort lerret, sjølv om det nok slår meg at han verkar meir som ein TV-dokumentar. Verd å sjå er han uansett format.
Brit Aksnes
Brit Aksnes er frilans kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Christian Treutmann-orgelet frå 1737 i stiftskyrkja St. Georg i Grauhof.
Foto via Wikimedia Commons
Monumental pedal
Masaaki Suzukis frasering gjev rom for smertelege dissonansar.
Det oppstår misvisande biletet av at covid-19 forårsakar Alzheimer, meiner Preben Aavitsland ve FHI.
Foto: Erik Johansen / NTB
Meir om seinfølgjer
Den årlege rapporten FHI har publisert, syner at dødeligheita blant personar under 40 år har vore nokså stabil sidan 2015.
Gukesh kan verta den klart yngste verdsmeisteren i historia. Carlsen var nesten fem år eldre då han vann kandidatturneringa og vart verdsmeister i 2013.
Foto: Maria Jemeljanova / Fide
«Sjølv har eg heller aldri sett ein så mogen 17-åring, korkje på eller utanfor sjakkbrettet.»
Kina fyrer på alle sylindrane: Ingen bygger ut så mykje kolkraft som kinesarane gjer. Biletet viser eit kolkraftverk i Dingzhou i Hebei-provinsen.
Foto: Ng Han Guan / AP / NTB
Ein straum av problem
Straumforbruket i verda aukar framleis raskare enn fornybar kraftproduksjon. Kolkraftverk skal varme kloden i mange år enno.
Line Eldring har leidd utvalet som tilrår at Noreg både bør vidareføre og utvide samarbeidet med EU på nye område framover. Ho la nyleg fram utgreiinga «Norge og EØS: Utviklinger og erfaringer» for utanriksminister Espen Barth Eide.
Foto: Terje Pedersen / NTB
Veksande fjernstyre
Tilknytinga vår til EU veks og veks, både gjennom EØS-avtalen og utanfor, ifølgje ei ny utgreiing. Og det er få som kjenner heilskapen.
Papiravisa