Komedie / Drama

Regi: Cord Jefferson

American Fiction

Med: Jeffrey Wright, Issa Kae, Erika Alexander
Prime Video

Forfattaren Thelonious «Monk» Ellison (Wright) underviser lettkrenkte studentar og riv seg i håret over både dei og det siste romanavslaget han fekk. På eit oppdrag for ein litteraturfestival høyrer han forfattarkollega Sitrana Golden (Kae), som gjev folket og forleggjarane det dei tydelegvis vil ha, og som Monk ikkje gjev dei: Lidingshistoria til den svarte mannen og kvinna, slik kvite folk framleis likar å tenkja på dei.

Samtidig må han tilbake til Boston, familien og det gamle middelklasselivet han er del av, og som er kvardagen hans, og ikkje som Sitrana skildrar i bestseljarboka We’s lives in da ghetto.

My pafology

Å, det er fornøyeleg underhaldning, dette! Kall det snobbete, men eg trur American Fiction vil appellera mest av alt til dei som les nettopp amerikansk fiksjon, eller i det minste har kjennskap til bokbransjen og alt snobberiet her. Når det er sagt: Filmen er akkurat av den typen som gjer at eg stadig blir sitjande og le høgt for så i neste augeblikk bli usikker på om eg eigentleg ler av meg sjølv no.

«Det er til tider i overkant karikert.»

Eg tenkjer at eg og Monk, me forstår kvarandre – som om ikkje han med eit halvt auge ville sjå meg som akkurat dei han vil til livs: politisk-korrekt-middelklasse-boklesarar av den bleike sorten. Men eg er jo ikkje som alle dei andre! Eller? Og sånn fortset det.

Filmen er likevel langt snillare i kritikken av sitt publikum enn til dømes The Square (2027) av Ruben Östlund. Men her er altså raseaspektet inne i biletet i tillegg, og det i eit land med si heilt eiga form for rasisme og bakteppe. Ingen skal kjenna seg trygge – heller ikkje melaninrike sjåarar – men er det likevel akkurat noko ørlite for trygt med American Fiction?

Hipt håp

No når sjølvinnsikta er unnagjord, og eg sit i sofaen med ein pikyrande liten pisk bak spegelen berre i tilfelle: Nei, no kosar eg meg! Det er lenge sidan eg har sett den typen amerikansk dramakomedie med personleg frustrasjon i framsetet, litt som enkelte Woody Allen-filmar (eller vent, litt som dei fleste Woody Allen-filmane), og der eg berre tek inn den fine New England-estetikken, tregolva som alltid er bada i varmt sollys, vellukka menneske som ikkje heilt får det til.

Og ja visst må det vera irriterande som svart person å ikkje sjå seg sjølv representert slik Monk kjenner seg: som ein ressurssterk fyr med ressurssterk bakgrunn. Det var kanskje nytt med The Cosby Show på åttitalet, der far i huset var lege og ungane dermed velståande, men det er ein generasjon sidan. Likevel kjennest det latterleg gjenkjenneleg, overvekta av filmar som nettopp tek for seg den kriminaliserte afroamerikanaren. Som Monk påpeikar: «Dårlege fedrar, rap, dop og hovudpersonen blir drepen av politiet til slutt – kva kan vera svartare enn det?»

I all systemisk rasisme eg verkeleg trur eksisterer i USA, gjer det godt å le av mangelen på nyansar i populærkulturen her. Og le, det gjer eg masse mens eg ser American Fiction. Det er til tider i overkant karikert, særleg dei melaninfattige rollene, men sidan heile premissen er karikatur, tolest det godt. Så ok, kritikken er lett og opplagd, hovudpersonane er i overkant vellukka, og kanskje har eg på eit eller anna snedig vis gått glipp av noko, men det får våga seg, for eg har storkost meg, og av og til er det alt eg treng av ein film.

Brit Aksnes

Brit Aksnes er skribent, programskapar, kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.