Dokumentar

Regi: Victor Kossakovsky

Gunda

Kinofilm

I ein og ein halv svartkvit time følgjer me grisen Gunda og andre dyr på Grøstad gard utfalda seg ute og inne i den vakraste filmen om gardsdrift du nokosinne kjem til å sjå.

Vis gris

Suksessformelen til Disney har sidan starten vore å putta menneskelege eigenskapar over på søte dyr og dermed laga ei uslåeleg blanding som går rett til hjarta. På underleg vis skjer litt av det same i Victor Kossakovskys fluge-på-fjøsveggen-film, berre utan manipulasjon.

Ingenting er meir boblande energisk enn eit kalveslepp, og lite verkar meir roande enn synet av grisungar som søv bedageleg ute i sola eller som strekkjer seg for å fanga regndropar med munnen. Ikkje eit ord vert ytra i heile filmen, og ord har sjeldan vore meir overflødige.

Ein må berre innstilla seg på halvannan time der pulsen senkar seg i takt med dei sovande ungane til Gunda. Fabelaktige Gunda, med si blanding av uhyrlege og vernande instinkt, med sine overraskande vakre auge og ei stoisk ro ein berre kan misunna henne. Så har også Gunda det enormt bra der ho tassar inn og ut av grisehuset sitt som ho sjølv lystar.

Og det er slik Gunda har fått sitt stempel som dyrevelferdsreklamefilm – tanken går til artsfrendane hennar på dei mange industriaktige grisefarmane rundt i landet og verda som ikkje har det slik. Viss me hadde ete litt mindre bacon, kunne mange fleire hatt eit griseliv som Gunda og ungane hennar. Dette veit me, men kostar det meir enn det smakar?

Sjokkartig

Det er rein fotomagi som er i sving i Gunda, både frå Kossakovsky og medfotograf Erik Håskjold Larsen. Tablå på tablå, utan hastverk, der ein får sjansen til å studera tryne, nebb og mular så tett på at det er som ein kan kjenna slevet på neven.

Scena der hønene får gå ut og trakka på gras for fyrste gong, er som å sjå eit under gå føre seg – med ope nebb set ho foten ned og kan nesten ikkje tru det. Foten står så lenge planta på bakken før ho set ned den neste, at han ser nesten ut som stamma på eit palmetre.

Og sjølv kor sakte det går, er det som ein berre må sjå litt til for kvart sceneskifte. Det er til tider ulideleg spennande og nesten uuthaldeleg realistisk, for ikkje å seia rett ut sjokkerande. For nokre kan det sannsynlegvis verta for brutalt, i den grad Disney så til dei grader glimrar med sitt urealistiske fråvær. Gunda får du midt i trynet, og ho er nydeleg.

Brit Aksnes

Brit Aksnes er frilans kultur­arbeidar og fast filmmeldar i
Dag og Tid.