Med kynisme skal vondt fordrivast
Å grava, opplysa og underhalda er noko regissør Alex Gibney verkeleg kan.
Alex Gibney er mannen bak dokumentarfilmen om opioidskandalen.
Dokumentar
Regi: Alex Gibney
The Crime of the Century
Miniserie HBO
Kring ein halv million amerikanarar har døydd av overdose frå lovleg utskrivne smertestillande medisinar sidan 2000. Då er det gjerne på tide å gå den mektige legemiddelindustrien etter i saumane – og håpa på at han kanskje for ein gongs skuld vert stilt til ansvar.
Gibney
Den mykje omtala opioidkrisa har lenge vore eit fenomen knytt til USA, men som Dag og Tids Per Anders Todal kunne visa her i avisa for eit par veker sidan, er ikkje Noreg uskuldsreint lenger. Me høyrer berre ikkje så mykje om det.
Tittelen The Crime of the Century er reine ord for pengane, og det er grunn til å høyra når dokumentaristguru Alex Gibney ropar. Tenk Enron: The Smartest Guys in the Room (2005) eller Going Clear: Scientology and the Prison of Belief (2015), for å nemna eit par. Han har ei utruleg evne til å få folk i tale, folk som er djupt og direkte involverte, som har integritet og torer fortelja, kanskje fordi Gibney har så høg stjerne at det er ei tillitserklæring å stilla opp i hans dokumentarar, i begge retningar.
Særleg gjer det inntrykk å møte dei som har vore seljarar av oksykodon, og som vart serverte ei lykkehistorie om dei lindrande evnene, som dei igjen overtydande prakka på farmasøytar, som igjen leverte ut via legar som skreiv ut reseptar. Og i siste ledd stod ungdom med kneplager som plutseleg skulle få same medisin som døyande kreftpasientar.
Innhaldsrikt
Del éin av denne dokumentaren i to episodar er kanskje mest medrivande, medan del to på mange måtar er mest sjokkerande, då det så tydeleg kjem fram kor godt kjennskap både styresmakter og politikarar må ha hatt til kva som gjekk føre seg.
I The Crime of the Century får du historia heilt frå oppdaginga av opiumsvalmuane og fram til pasientar som sjølve blir produsentar og sel på svartebørsen i Breaking Bad-stil. Korleis kunne eit så potent rusmiddel seljast legitimt over disk i sånne kvanta?
Teorien om at smerteterskelen vår er så låg at det skal ingenting til før vi vil prøva å lindra, er interessant. Til og med nokre av slemmingane som har tent seg rike på dette, klarar å sjå kor ille utviklinga har vorte. Det er ein raus og lur innfallsvinkel å ta for seg eit par av desse for å visa at også dei ein gong var unge og ukorrumperte, at dei også har kjensler, at alle kan bli forførte av pengar.
Og så er det trygg avstand til USA, sjølv om me altså ikkje går klar her heime heller. Såleis kan Alex Gibneys siste djupdykk sjåast med forsiktig skadefryd, slik dei ofte kan.
Brit Aksnes
Brit Aksnes er frilans kulturarbeidar og fast filmmeldar i
Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Dokumentar
Regi: Alex Gibney
The Crime of the Century
Miniserie HBO
Kring ein halv million amerikanarar har døydd av overdose frå lovleg utskrivne smertestillande medisinar sidan 2000. Då er det gjerne på tide å gå den mektige legemiddelindustrien etter i saumane – og håpa på at han kanskje for ein gongs skuld vert stilt til ansvar.
Gibney
Den mykje omtala opioidkrisa har lenge vore eit fenomen knytt til USA, men som Dag og Tids Per Anders Todal kunne visa her i avisa for eit par veker sidan, er ikkje Noreg uskuldsreint lenger. Me høyrer berre ikkje så mykje om det.
Tittelen The Crime of the Century er reine ord for pengane, og det er grunn til å høyra når dokumentaristguru Alex Gibney ropar. Tenk Enron: The Smartest Guys in the Room (2005) eller Going Clear: Scientology and the Prison of Belief (2015), for å nemna eit par. Han har ei utruleg evne til å få folk i tale, folk som er djupt og direkte involverte, som har integritet og torer fortelja, kanskje fordi Gibney har så høg stjerne at det er ei tillitserklæring å stilla opp i hans dokumentarar, i begge retningar.
Særleg gjer det inntrykk å møte dei som har vore seljarar av oksykodon, og som vart serverte ei lykkehistorie om dei lindrande evnene, som dei igjen overtydande prakka på farmasøytar, som igjen leverte ut via legar som skreiv ut reseptar. Og i siste ledd stod ungdom med kneplager som plutseleg skulle få same medisin som døyande kreftpasientar.
Innhaldsrikt
Del éin av denne dokumentaren i to episodar er kanskje mest medrivande, medan del to på mange måtar er mest sjokkerande, då det så tydeleg kjem fram kor godt kjennskap både styresmakter og politikarar må ha hatt til kva som gjekk føre seg.
I The Crime of the Century får du historia heilt frå oppdaginga av opiumsvalmuane og fram til pasientar som sjølve blir produsentar og sel på svartebørsen i Breaking Bad-stil. Korleis kunne eit så potent rusmiddel seljast legitimt over disk i sånne kvanta?
Teorien om at smerteterskelen vår er så låg at det skal ingenting til før vi vil prøva å lindra, er interessant. Til og med nokre av slemmingane som har tent seg rike på dette, klarar å sjå kor ille utviklinga har vorte. Det er ein raus og lur innfallsvinkel å ta for seg eit par av desse for å visa at også dei ein gong var unge og ukorrumperte, at dei også har kjensler, at alle kan bli forførte av pengar.
Og så er det trygg avstand til USA, sjølv om me altså ikkje går klar her heime heller. Såleis kan Alex Gibneys siste djupdykk sjåast med forsiktig skadefryd, slik dei ofte kan.
Brit Aksnes
Brit Aksnes er frilans kulturarbeidar og fast filmmeldar i
Dag og Tid.
Fleire artiklar
Cecilie Grundt med Vigleik Storaas, David Andersson og Fredrik Villmow.
Foto: Sigbjørn Berven
Solide røter
Cecilie Grundt har sett saman eit lojalt lyttande band.
Eivind Trædal har sete i Oslo bystyre for MDG sidan 2015. I vår kom det fram at han stiller seg til disposisjon for stortingslista til MDG.
Foto: Cappelen Damm
Den tunge kampen mot bileufori
Eivind Trædal viser fram politikkens fallitt på transportfeltet i boka På ville veier.
Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.
Foto: Jim Watson / AFP / NTB
Trump ord for ord
Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.
Una og Diddi er to storforelska studentar som må halde forholdet skjult, fordi Diddi alt har ein kjærast.
Foto: Arthaus
Gjennombrotet
Elín Hall herjar i dette vakre, velskrivne dramaet av Rúnar Rúnarsson.
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.
Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB
Nato-toppen som sa det han tenkte
Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.