Drama

Regi: Matteo
Garrone

Io capitano

Med: Seydou Sarr, Moustapha Fall, Issaka Sawagodo
Kinofilm

Sekstenåringen Seydou (Sarr) bur med systrene og mora i Dakar i Senegal. Han lir inga naud. Saman med fetteren Moussa (Fall) arbeider han om dagen og spelar musikk om kvelden. Dei to har ein draum om å bli stjerner i Europa. Mot viljen til mora stikk dei av. Ingen skal seie at dei ikkje blei åtvara.

Reiserutene

Turen har mange kjende delar. Falske pass, korrupte politifolk, omsynslause menneskesmuglarar, væpna bandar, lik i sanddyner, språkforvirring, rettsløyse. På veg til Italia lyt ein krysse Sahara gjennom Mali og Niger til Libya. Etter at vi bomba landet, er det inga overrasking at tortur og slaveri er med i Io capitano. Det seier sitt når nokon i Tripoli seier: «Dei tar ikkje inn svarte på sjukehuset.»

Regissør Matteo Garrone går grundig til verks. Utanom eit par fint komponerte draumescener dominerer dramatisk realisme. Mange filmar har skildra skakande historier i same sjanger. Draumane hjå Mati Diop i poetiske Atlantique (2019) frå Senegal er meir original. Landsmannen Moussa Touré skildra sjøvegen til Kanariøyane stramt i La Pirogue (2012).

I italiensk film ligg rastlaust glitrande Mediterranea (2015) av Jonas Carpignano tettast på, men med mest handling i Italia. Garrone går for eit etapperitt om heile reisa, med fleire fasettar. Tonane til Andrea Farri set rytmen i tradisjonen etter tuaregrockarane i Tinariwen. Ifølge Farri er filmen dels Pinocchio, dels Odysseen. Det er ikkje feil. Den episke reisa til vårt Schengen-hav er ein odyssé. Hindera kjem, det eine etter det andre. Verda vekslar mellom vondske og samhald.

Gutar og menn

Seydou Sarr spelar hovudrolla med ope, naivt og barnleg uttrykk. Det verkar som om han veks i rolla, slik figuren hans veks av sterke erfaringar. Ein gut kan bli til ein redningsmann. Ungdommen vann prisen for beste unge skodespelar på filmfestivalen i Venezia. Garrone vann Sølvløva for regi og blei nominert til Oscar for beste internasjonale film. Han har stødig hand på ei klassisk historie som famnar breitt, og får fram lagnaden til folk som ofte er gøymde i statistikkar og strategiar om å halde folk att på andre sida av havet.

Garrone imponerte med brutal realisme i Gomorrah (2008), underheldt med vill fantasi i Tale of Tales (2015) og slo til med grovkorna drama i Dogman (2018). Pinocchio (2019) var fantastisk. Io capitano er korkje den beste filmen til Garrone eller den beste filmen om migrasjon frå Vest-Afrika til Europa, men han er både god og vakker. Filmskaparen skapar sympati og forståing med tilgjengeleg og engasjerande stil. Ei klassisk middelhavsoppskrift er kanskje ikkje feil for eit stadig brennheitt tema.

Håkon Tveit

Håkon Tveit er lektor i latinamerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.