Det skal seiast: Eg forbinder filmfestivalar hovudsakleg med ei endelaus rekkje nedslåande, deprimerande, slag-i-magen-realistiske, opprivande filmatiske påminnarar om at verda går til helvete med sjumilssteg.

Kanskje eg berre har vore heldig, kanskje eg har styrt unna med vilje, kanskje filmprodusentar rundt om også har hatt behov for å formidla det lyse og det gode i menneska, men eg har aldri sett så mange oppløftande filmar på ein festival som dei på årets filmfestival i Tromsø. Gudane og menneska skal vita det har vore og er nok faenskap å ta av dei siste par åra, men i røynda, som på film, går sorg og glede side om side.

Å leva vidare

Det har ikkje skorta på dokumentarar og podkastar om Alta-saka, aksjonane for å verna Alta–Kautokeino-vassdraget og det vesle samiske samfunnet Masi. Men no har den originale regissøren Ole Giæver laga fiksjonsfilm av emnet, noko som ytst naturleg er valt til å vera årets opningsfilm på Tiff.

La elva leve (orig.tittel Ellos eatnu) klarar kombinera norsk folkeopplysning med underhaldning à la amerikanske borgarrettsdrama. Så er det heller diverre ikkje langt unna uretten svarte i USA opplevde til altfor langt opp mot og i notida, til liks med det samane har opplevd og opplever. Og for nokre skodespelarprestasjonar! Ikkje minst frå strålande Ella Marie Hætta Isaksen som nølande demonstrant, Ester og Gard Emil som syskenbarn og aktivist Mihkkal. Lukke til med å ikkje verta rørt og riven med!

Ella Marie Hætta Isaksen er strålande i rolla som nølande demonstrant, skriv Brit Aksnes.

Å leva ei stund til

Bill Nighy har hausta lovord i rolla som Mr. Williams i Oliver Hermanus’ nyinnspeling av Akira Kurosawas Ikiru (sjå notis). Eg synest det er fascinerande kor tru mot originalen Living er, med eit kjedeleg unntak av at den opphavlege herr Watanabe har visse usympatiske trekk som Bill Nighy mest sannsynleg har fått klar beskjed om at han ikkje skal vidareformidla. Dermed blir det (sjølvsagt) ein noko bleikare versjon enn Ikiru. Men eit fullsett Fokus 1 i Tromsø lo og grein, så det er lov å høyra meir på dei enn meg.

Ut frå at salen var mindre fullsett under La Maternal (regi: Pilar Palomero), så får de ta meg på ordet når eg seier at denne oppvekstfilmen om fjortenårige Carla som blir gravid og endar på heim for andre jenter i same situasjon, var litt av ei sjarmbombe. Både Carla, strålande spelt av Carla Quilez, og dei andre unge jentene gjev nydelege, sterke ansikt til tenåringsmødrer og lagnadene deira.

Carla Quílez spelar hovudrolla som ung mor i filmen til Pilar Palomero.

Foto frå filmen

Å leva som ein vil

Ingen er fri før alle er fri – så enkelt kan Joyland (regi: Saim Sadiq) oppsummerast. Dette komplekse familiedramaet lagt til Lahore maktar samtidig å få fram romslege, rause innstillingar til å vera annleis enn det ein gjerne forbinder med det pakistanske samfunnet. Her er varme, latter og seksuell energi som sjølvsagt fungerer som ekstra påminnarar om kor universelt det er å føla tiltrekning og kjærleik for andre menneske, noko som trassar både alder, legning og patriarkat.

Skal du sikra deg ei visning av Joyland, må du stilla deg i rushkøen – dette særeigne systemet Tiff har med utselde visningar. Til tider står køen for uavhenta billettar langt ut i det kalde, mørke gatene i Tromsø – for denne vil ikkje den ventinga vera forgjeves.

Filmen til Saim Sadiq er Pakistans kandidat til beste internasjonale film på Oscar-utdelinga i år.

Foto: Joe Saade

Brit Aksnes

Brit Aksnes er skribent, programskapar, kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.