JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

FilmMeldingar

Lebensraum under pergolaen

Av og til er det naudsynt å bruka orda «sterk» og «skakande».

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Kommandant Rudolf Höss og kona Hedwig strevar etter å byggje opp eit draumeliv for seg og familien i ein villa med stor hage, og konsentrasjonsleiren Auschwitz som næraste nabo.

Kommandant Rudolf Höss og kona Hedwig strevar etter å byggje opp eit draumeliv for seg og familien i ein villa med stor hage, og konsentrasjonsleiren Auschwitz som næraste nabo.

Foto: A24 / Access Entertainment / FILM4

Kommandant Rudolf Höss og kona Hedwig strevar etter å byggje opp eit draumeliv for seg og familien i ein villa med stor hage, og konsentrasjonsleiren Auschwitz som næraste nabo.

Kommandant Rudolf Höss og kona Hedwig strevar etter å byggje opp eit draumeliv for seg og familien i ein villa med stor hage, og konsentrasjonsleiren Auschwitz som næraste nabo.

Foto: A24 / Access Entertainment / FILM4

3419
20240126
3419
20240126

Drama

Regi: Jonathan Glazer

The Zone of Interest

Med: Christian Friedel, Sandra Hüller, Freya Kreutzkam
Kinofilm

Frå 1940 til 1943 var Rudolf Höss (Friedel) tilsett som kommandant i konsentrasjonsleiren Auschwitz, der han hadde hovudansvaret for utrydding av jødar. Han og kona Hedwig (Hüller) og fem ungar bur i ein flott villa med tenestefolk, vegg i vegg med leiren. Der går dagane sin vande gang, sjølv om dei har utfordringar som familiar flest. Huff.

Sjølvpisk

Regissør Jonathan Glazer spyr ikkje ut filmar, og når han omsider kjem med ein ny, er det ikkje lett å føreseia kva stil og tema han tek for seg. Engelskmannen stod for ein av mine favorittar på tidleg 2000-tal, gangsterfilmen Sexy Beast (2000), og eg såg nyleg Under the skin (2013) – ein slags alienthriller av overnaturleg karakter, så ulik den før nemnde at eg aldri ville gjetta det var same opphavsperson.

Og så kjem altså dette rolege, historiske dramaet, basert på ei historie av Martin Amis, rett nok med gjenkjennelege grafiske og musikalske grep. Under the skin var tydeleg ein metafor for framandgjering og utanforskap, på same måte som The Zone of Interest tydeleg symboliserer kva menneska er villige til å sjå gjennom fingrane med. Filmen baserer seg på historiske personar, men handlar det ikkje eigentleg om oss sjølve? Det vrir seg i magen av tanken.

«Går det an å få ein knyttneve i magen i sakte film?»

Kvardagsnazisten

Også nazistane var gode foreldre, eller tenkte at det var slitsamt å flytta heim når ein hadde slått seg ned ein plass, eller følte frustrasjon over å skifta jobb når dei meistra den dei hadde.

Psykopatar i barndomen plagar gjerne dyr, men Hitler elska hunden sin, også Rudolf i filmen elskar dyr. Det er liksom noko forsonande i at ein er glad i dyr, då har ein utvikla empati. Kva skjer når menneske blir rekna som mindre viktige enn dyr? Dehumanisering er kanskje det farlegaste eit menneske kan stå overfor. Når Rudolf forhandlar om krematorieomnar, blir kroppane omtala som «ladningar», det heile dreiar seg om betre yting og effektivisering.

Og kva gjer mor og kona Hedwig oppi alt dette? Ho ordnar i huset, kommanderer tenestefolka rundt og kosar seg i hagen som ho sjølv har planlagt. I bakgrunnen høyrest geværskot og skrik, akkurat lågt nok til å ikkje forstyrra idyllen.

Banial

Er The Zone of Interest genial eller banal? Du skal vera god for å ikkje tenka på Arnulf Øverland sine ord om å ikkje tola så inderleg vel. Det handlar nok ikkje om 1-prosenten i verda, dei som er så rike at dei kan kjøpa seg vekk frå alle suter og sorger, sjølv om eg helst vil at det er dei regissør Glazer meiner.

Og særleg Sandra Hüller i rolla som Hedwig balanserer godt det smålege og likevel forståelege i det å ha kome frå små kår til endeleg å få ein del av kaka, kor langt inne det sit å skulla gje det frå seg.

Går det an å få ein knyttneve i magen i sakte film? Det blir ikkje trykt på dei store kjenslemessige knappane, lydsporet får ikkje tårene til å strøyma – det er heilskapen og det ekkelt menneskelege som skakar mest. Eg kan jo håpa på at det kjem ei røys briljante filmar i 2024, men det vil overraska meg om dei kjem til å vippa The Zone of Interest ut av topp ti-lista, for å seia det slik. For ein film!

Brit Aksnes

Brit Aksnes er skribent, programskapar, kulturarbeidar og fast film­meldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Drama

Regi: Jonathan Glazer

The Zone of Interest

Med: Christian Friedel, Sandra Hüller, Freya Kreutzkam
Kinofilm

Frå 1940 til 1943 var Rudolf Höss (Friedel) tilsett som kommandant i konsentrasjonsleiren Auschwitz, der han hadde hovudansvaret for utrydding av jødar. Han og kona Hedwig (Hüller) og fem ungar bur i ein flott villa med tenestefolk, vegg i vegg med leiren. Der går dagane sin vande gang, sjølv om dei har utfordringar som familiar flest. Huff.

Sjølvpisk

Regissør Jonathan Glazer spyr ikkje ut filmar, og når han omsider kjem med ein ny, er det ikkje lett å føreseia kva stil og tema han tek for seg. Engelskmannen stod for ein av mine favorittar på tidleg 2000-tal, gangsterfilmen Sexy Beast (2000), og eg såg nyleg Under the skin (2013) – ein slags alienthriller av overnaturleg karakter, så ulik den før nemnde at eg aldri ville gjetta det var same opphavsperson.

Og så kjem altså dette rolege, historiske dramaet, basert på ei historie av Martin Amis, rett nok med gjenkjennelege grafiske og musikalske grep. Under the skin var tydeleg ein metafor for framandgjering og utanforskap, på same måte som The Zone of Interest tydeleg symboliserer kva menneska er villige til å sjå gjennom fingrane med. Filmen baserer seg på historiske personar, men handlar det ikkje eigentleg om oss sjølve? Det vrir seg i magen av tanken.

«Går det an å få ein knyttneve i magen i sakte film?»

Kvardagsnazisten

Også nazistane var gode foreldre, eller tenkte at det var slitsamt å flytta heim når ein hadde slått seg ned ein plass, eller følte frustrasjon over å skifta jobb når dei meistra den dei hadde.

Psykopatar i barndomen plagar gjerne dyr, men Hitler elska hunden sin, også Rudolf i filmen elskar dyr. Det er liksom noko forsonande i at ein er glad i dyr, då har ein utvikla empati. Kva skjer når menneske blir rekna som mindre viktige enn dyr? Dehumanisering er kanskje det farlegaste eit menneske kan stå overfor. Når Rudolf forhandlar om krematorieomnar, blir kroppane omtala som «ladningar», det heile dreiar seg om betre yting og effektivisering.

Og kva gjer mor og kona Hedwig oppi alt dette? Ho ordnar i huset, kommanderer tenestefolka rundt og kosar seg i hagen som ho sjølv har planlagt. I bakgrunnen høyrest geværskot og skrik, akkurat lågt nok til å ikkje forstyrra idyllen.

Banial

Er The Zone of Interest genial eller banal? Du skal vera god for å ikkje tenka på Arnulf Øverland sine ord om å ikkje tola så inderleg vel. Det handlar nok ikkje om 1-prosenten i verda, dei som er så rike at dei kan kjøpa seg vekk frå alle suter og sorger, sjølv om eg helst vil at det er dei regissør Glazer meiner.

Og særleg Sandra Hüller i rolla som Hedwig balanserer godt det smålege og likevel forståelege i det å ha kome frå små kår til endeleg å få ein del av kaka, kor langt inne det sit å skulla gje det frå seg.

Går det an å få ein knyttneve i magen i sakte film? Det blir ikkje trykt på dei store kjenslemessige knappane, lydsporet får ikkje tårene til å strøyma – det er heilskapen og det ekkelt menneskelege som skakar mest. Eg kan jo håpa på at det kjem ei røys briljante filmar i 2024, men det vil overraska meg om dei kjem til å vippa The Zone of Interest ut av topp ti-lista, for å seia det slik. For ein film!

Brit Aksnes

Brit Aksnes er skribent, programskapar, kulturarbeidar og fast film­meldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

President Donald Trump held valkampmøte i Traverse i Michigan 25. oktober.

President Donald Trump held valkampmøte i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Carlos Barria / Reuters / NTB

KommentarSamfunn

Få dagar før det amerikanske presidentvalet er det klart at Donald Trump kan bli vald.

Kva kan ein Trump-siger få å seia for verda, for Europa og for Noreg?

Halvor Tjønn
President Donald Trump held valkampmøte i Traverse i Michigan 25. oktober.

President Donald Trump held valkampmøte i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Carlos Barria / Reuters / NTB

KommentarSamfunn

Få dagar før det amerikanske presidentvalet er det klart at Donald Trump kan bli vald.

Kva kan ein Trump-siger få å seia for verda, for Europa og for Noreg?

Halvor Tjønn
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.

Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.

Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB

IntervjuSamfunn
Christiane Jordheim Larsen

Nato-toppen som sa det han tenkte

Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.

President Joe Biden og visepresident Kamala Harris i august 2023. Den økonomiske politikken deira bidrog til å få ned arbeidsløysa, men inflasjonen som tok av i 2022, gjorde større inntrykk.

President Joe Biden og visepresident Kamala Harris i august 2023. Den økonomiske politikken deira bidrog til å få ned arbeidsløysa, men inflasjonen som tok av i 2022, gjorde større inntrykk.

Foto: Evan Vucci / AP / NTB

Samfunn
Per Anders Todal

Harris blir heimsøkt av inflasjonen

Kanskje vart presidentvalet i USA 2024 avgjort ved bensinpumpene og i matbutikkane.

Noreg er på tredjeplass i kokainbruk i Europa.

Noreg er på tredjeplass i kokainbruk i Europa.

Foto: Beate Oma Dahle / NTB

Samfunn
Sofie May Rånes

– Meiningslaust å straffe sjuke

Ronny Rene Raveen, tidlegare politimann og rusmisbrukar, vil ha avkriminalisering av rusmisbrukarar og unge opp til 25 år.

Høyanger i Vestland er ein relativt urban industristad, men talet på innbyggarar går éin veg. I fjor mista dei Tronvik, ei ruseining med 50 tilsette under Helse Førde. Å miste den vidaregåande skulen vil vere endå ein spikar i kista.

Høyanger i Vestland er ein relativt urban industristad, men talet på innbyggarar går éin veg. I fjor mista dei Tronvik, ei ruseining med 50 tilsette under Helse Førde. Å miste den vidaregåande skulen vil vere endå ein spikar i kista.

Foto: Marit Hommedal / NTB

ØkonomiSamfunn

Med skulane som hjørnesteinar

Det er dyrt å drive ein halvfull skule. Men kostnaden ved å flytte elevane om skulen blir nedlagd, er vanskelegare å rekne ut.

Marita Liabø
Høyanger i Vestland er ein relativt urban industristad, men talet på innbyggarar går éin veg. I fjor mista dei Tronvik, ei ruseining med 50 tilsette under Helse Førde. Å miste den vidaregåande skulen vil vere endå ein spikar i kista.

Høyanger i Vestland er ein relativt urban industristad, men talet på innbyggarar går éin veg. I fjor mista dei Tronvik, ei ruseining med 50 tilsette under Helse Førde. Å miste den vidaregåande skulen vil vere endå ein spikar i kista.

Foto: Marit Hommedal / NTB

ØkonomiSamfunn

Med skulane som hjørnesteinar

Det er dyrt å drive ein halvfull skule. Men kostnaden ved å flytte elevane om skulen blir nedlagd, er vanskelegare å rekne ut.

Marita Liabø

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis