Drama

Regi: Bernard Campan, Alexandre Jollien

Vakre sinn

Med: Bernard Campan, Alexandre Jollien, Tiphaine Daviot

I Lausanne i Sveits kryssar vegane til to menn med svært ulik bakgrunn kvarandre. Godt vaksne Louis (Campan) jobbar i eit gravferdsbyrå, mens halvvaksne Igor (Jollien) leverer økologiske grønsaker frå den spesialbygde sykkelen sin. Han har cerebral parese og eit intenst eksistensielt forhold til livet og ikkje minst døden.

Ei nestenulukke fører dei to mennene saman. Via eit henteoppdrag hamnar Igor baki likvogna og – voilà – det er duka for feelgood danningsferd og tidenes mest velbrukte oppskrift.

No skal eg ikkje skryta på meg å ha for mykje kunnskap om korleis folk med nedsett fysisk funksjonsevne jamt over blir oppfatta i verda, men i dei siste åra har eg med glede observert fleire skodespelarar med funksjonshemmingar. Det blir ikkje gjort noko nummer ut av det, så eg håpar det hjelper til å få vekk stigma som mange utvilsamt opplever.

På andre sida finn vi filmane der heile premissen for filmen er funksjonsnedsetjingane, gjerne spelt av fullt førlege skodespelarar, som Daniel Day-Lewis i Min venstre fot (1989). Den gong fekk ein gjerne Oscar for slikt. Det gjer ein forresten framleis, men no involverer det heldigvis autentiske prestasjonar, som då døve Troy Kotsur i fjor vann Oscar for Coda (2021), basert på den franske filmen Familien Belier (2014). Også Coda fekk Oscar, etter mitt syn på ingen måte fortent. Det var ein suppete, klisjéaktig film og ikkje minst ganske nedlatande i si overdrivne framstilling av ein familie med nedsett høyrselsevne og det at dei faktisk oppfører seg som «normale» folk.

Og her kjem endeleg Vakre sinn inn – filmen er eit oppkome av alle desse klisjeane, blanda med den viktige ingrediensen: eldre mann må få nytt perspektiv på livet, noko han oppnår med å bli kjend med nokon som har større utfordringar enn han sjølv.

Kyniske sinn

Eg får neller av slike filmar, eg får eksem, eg får frysebyer, og eg får lyst å gå frå salen. Når Vakre sinn vekker så mange antipatiar i meg, kan det kanskje koma av at eg er eit kynisk menneske, men eg meiner det heller kjem av kynismen i produksjonen. «Eg treng ikkje seia noko for å gje folk frysningar», svarar Igor då Louis fortel at folk rynkar på nasen av jobben hans.

Og som vill overkompensasjon for at me skal skjøna at Igor er berre fysisk funksjonshemma: Han les filosofi! Han siterer Nietzsche! Han har lyst på sex! For somme er kanskje dette opplysande, men eg blir berre klam og flau langt inn i sjela. Som når han på ganske lite truverdig vis hamnar i eit utdrikkingslag og dei overraskande edruelege gjestene blir obs på kor klok denne raringen Igor er der han legg ut om stoikarane og det gamle Hellas – dei må liksom legga hovudet på skakke, legga handa under haka og sjå rett på han, for er han ikkje berre ufatteleg interessant der han samanliknar livet med ei togferd? Gaaaaah.

Til kort

Vakre sinn er skriven av dei to hovudrolleinnehavarane, som jo gjer det heile noko uangripeleg – dette er skrive med velsigning av den funksjonshemma, og då er vel alt ok. Vel, dei om det – eg synest dette var gyseleg. Og når eg ikkje trur det kan bli verre: inn på scena kjem «prostituert med hjarte av gull». Det er interessant kor lite slitne sexarbeidarar ser ut i slike settingar, og korleis det på så mange måtar er greitt, for kven elles kan få sving på sexlivet til ein med CP?

Akk, det er berre så mange feile ting med denne filmen. For dei som klarar sjå forbi, vel, ekstremt mykje, så kan nok framleis Vakre sinn få stempelet feelgood, sjølv om good er det siste eg føler meg når rulleteksten kjem etter halvannan time. Det beste eg har å seia om filmen, er kanskje nett det at han i det minste er velsigna kort.

Brit Aksnes

Brit Aksnes er skribent, programskapar, kulturarbeidar og fast film­meldar i Dag og Tid.