Dokudrama

Regi: Zaida Bergroth

Tove

Med: Alma Pöysti, Krista
Kosonen, Shanti Roney
Kinofilm

For ein ung kunstnar kan det vera ei utfordring når fritidsskribleria tek over som hovudgeskjeft. Berre spør Tove Jansson.

Absolut Finland

Dei er tilsynelatande så uskuldige, mummitrolla, der dei storøygde styrer på i dalen sin. Men frå utsida trugar Hufsa, og Knøttet er oftare engsteleg enn ikkje. Det er freistande å sjå for seg at skaparen av dette universet skulle vera ei lun, koseleg dame med tekopp og strikketøy ved si side. Då er det ekstra herleg å få fordommane gjorde til skamme slik dei klarar på underhaldande vis i dokudramaet om forfattaren Tove Jansson.

Det er artig at livet til både Tove Jansson og Touko Laaksonen nyleg har vorte filmatiserte, då ein kanskje ikkje tenkjer på at to av Finlands viktigaste kulturelle eksportvarer (mummitrolla og dei fabelaktige teikningane til Laaksonen, betre kjent som Tom of Finland) er laga av skeive kunstnarar i Helsinki rundt andre verdskrig. Slå den, kva som helst land i verda!

Verkeleg Tove

Han er fin å sjå på, denne filmen – pene, spennande menneske, duse fargar, nydeleg interiør og ei Tove som er til å forelska seg. Finlandssvenske Alma Pöysti formidlar både livsglede, frustrasjonar og fakter på ein måte som gjer at eg tenkjer «det er verkeleg Tove Jansson», endå Pöysti er fleire hakk konvensjonelt penare enn Jansson i røynda, som dei tilsynelatande alltid er, dei som spelar kjente personar.

Dei to langvarige, parallelle forholda hennar vert presenterte utan å verta sensasjonaliserte. Eg synest ikkje at Jansson alltid tek rette avgjersler, men det er ikkje av moralske grunnar, meir på det mellommenneskelege plan. Sjølv om det er problem å vera del av det konforme borgarskapet, så verkar det likevel fritt og fint. Eg òg vil vera bekymringsfri kunstnar med svær, skaberakk leilegheit i Helsingfors på 40-talet! Eg òg vil vera lesbisk i Paris på Rive Gauche på 50-talet!

For meg som ikkje kjenner særleg til Tove Jansson frå før, er det mykje spennande biografisk informasjon og nydelege samtidsbilete som kanskje ikkje står i stil med dei koselege vesena ho har skapt. Desse motsetningane gjer både henne og filmen langt meir interessante enn om ho var den milde dama eg såg for meg.

Brit Aksnes

Brit Aksnes er frilans kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.