Ikkje noka kjære Mummi-mor
Portrettet av Tove Jansson er bohemsk, truverdig og behageleg for auga.
Alma Pöysti i rolla som Tove Jansson.
Foto: Another World Entertainment
Dokudrama
Regi: Zaida Bergroth
Tove
Med: Alma Pöysti, Krista
Kosonen, Shanti Roney
Kinofilm
For ein ung kunstnar kan det vera ei utfordring når fritidsskribleria tek over som hovudgeskjeft. Berre spør Tove Jansson.
Absolut Finland
Dei er tilsynelatande så uskuldige, mummitrolla, der dei storøygde styrer på i dalen sin. Men frå utsida trugar Hufsa, og Knøttet er oftare engsteleg enn ikkje. Det er freistande å sjå for seg at skaparen av dette universet skulle vera ei lun, koseleg dame med tekopp og strikketøy ved si side. Då er det ekstra herleg å få fordommane gjorde til skamme slik dei klarar på underhaldande vis i dokudramaet om forfattaren Tove Jansson.
Det er artig at livet til både Tove Jansson og Touko Laaksonen nyleg har vorte filmatiserte, då ein kanskje ikkje tenkjer på at to av Finlands viktigaste kulturelle eksportvarer (mummitrolla og dei fabelaktige teikningane til Laaksonen, betre kjent som Tom of Finland) er laga av skeive kunstnarar i Helsinki rundt andre verdskrig. Slå den, kva som helst land i verda!
Verkeleg Tove
Han er fin å sjå på, denne filmen – pene, spennande menneske, duse fargar, nydeleg interiør og ei Tove som er til å forelska seg. Finlandssvenske Alma Pöysti formidlar både livsglede, frustrasjonar og fakter på ein måte som gjer at eg tenkjer «det er verkeleg Tove Jansson», endå Pöysti er fleire hakk konvensjonelt penare enn Jansson i røynda, som dei tilsynelatande alltid er, dei som spelar kjente personar.
Dei to langvarige, parallelle forholda hennar vert presenterte utan å verta sensasjonaliserte. Eg synest ikkje at Jansson alltid tek rette avgjersler, men det er ikkje av moralske grunnar, meir på det mellommenneskelege plan. Sjølv om det er problem å vera del av det konforme borgarskapet, så verkar det likevel fritt og fint. Eg òg vil vera bekymringsfri kunstnar med svær, skaberakk leilegheit i Helsingfors på 40-talet! Eg òg vil vera lesbisk i Paris på Rive Gauche på 50-talet!
For meg som ikkje kjenner særleg til Tove Jansson frå før, er det mykje spennande biografisk informasjon og nydelege samtidsbilete som kanskje ikkje står i stil med dei koselege vesena ho har skapt. Desse motsetningane gjer både henne og filmen langt meir interessante enn om ho var den milde dama eg såg for meg.
Brit Aksnes
Brit Aksnes er frilans kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Dokudrama
Regi: Zaida Bergroth
Tove
Med: Alma Pöysti, Krista
Kosonen, Shanti Roney
Kinofilm
For ein ung kunstnar kan det vera ei utfordring når fritidsskribleria tek over som hovudgeskjeft. Berre spør Tove Jansson.
Absolut Finland
Dei er tilsynelatande så uskuldige, mummitrolla, der dei storøygde styrer på i dalen sin. Men frå utsida trugar Hufsa, og Knøttet er oftare engsteleg enn ikkje. Det er freistande å sjå for seg at skaparen av dette universet skulle vera ei lun, koseleg dame med tekopp og strikketøy ved si side. Då er det ekstra herleg å få fordommane gjorde til skamme slik dei klarar på underhaldande vis i dokudramaet om forfattaren Tove Jansson.
Det er artig at livet til både Tove Jansson og Touko Laaksonen nyleg har vorte filmatiserte, då ein kanskje ikkje tenkjer på at to av Finlands viktigaste kulturelle eksportvarer (mummitrolla og dei fabelaktige teikningane til Laaksonen, betre kjent som Tom of Finland) er laga av skeive kunstnarar i Helsinki rundt andre verdskrig. Slå den, kva som helst land i verda!
Verkeleg Tove
Han er fin å sjå på, denne filmen – pene, spennande menneske, duse fargar, nydeleg interiør og ei Tove som er til å forelska seg. Finlandssvenske Alma Pöysti formidlar både livsglede, frustrasjonar og fakter på ein måte som gjer at eg tenkjer «det er verkeleg Tove Jansson», endå Pöysti er fleire hakk konvensjonelt penare enn Jansson i røynda, som dei tilsynelatande alltid er, dei som spelar kjente personar.
Dei to langvarige, parallelle forholda hennar vert presenterte utan å verta sensasjonaliserte. Eg synest ikkje at Jansson alltid tek rette avgjersler, men det er ikkje av moralske grunnar, meir på det mellommenneskelege plan. Sjølv om det er problem å vera del av det konforme borgarskapet, så verkar det likevel fritt og fint. Eg òg vil vera bekymringsfri kunstnar med svær, skaberakk leilegheit i Helsingfors på 40-talet! Eg òg vil vera lesbisk i Paris på Rive Gauche på 50-talet!
For meg som ikkje kjenner særleg til Tove Jansson frå før, er det mykje spennande biografisk informasjon og nydelege samtidsbilete som kanskje ikkje står i stil med dei koselege vesena ho har skapt. Desse motsetningane gjer både henne og filmen langt meir interessante enn om ho var den milde dama eg såg for meg.
Brit Aksnes
Brit Aksnes er frilans kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Foto: Seth Wenig / AP / NTB
Eit teikn på frustrasjon
Korkje Trump eller Biden har i røynda full kontroll på auke og fall i inflasjon eller kriminalitet.
Else Hagen: «Familie» (1950), olje på lerret. Rolf E. Stenersens samling / Munchmuseet.
Etterlysing og turné
Else Hagen er i dag eit ukjent namn for mange, men det er i endring.
Anders Folkestad og Torbjørn Ryssevik meiner det er nødvendig å styrke den vidaregåande skulen si studieførebuande rolle.
Gorm Kallestad / NTB
Studieopptak og skulifisering
Statsråden gjer rett i å avvise opptaksprøver som hovudveg til høgare utdanning.
Stig Amdam og Ragnhild Gudbrandsen spelar hovudrollene i stykket av August Strindberg.
Foto: Magnus Skrede / Den Nationale Scene
Krigen mellom kjønna
Dødsdansen er eit ekteskapsdrama der komikken får for stor plass, men spelestilane utfordrar kvarandre på interessant vis.
Nana rise-Lynum er redaktør i Norsk Barneblad.
Foto: Per Anders Todal
Å gi barn det dei ikkje veit at dei vil ha
Norsk Barneblad vart skipa i 1887 og har kome ut kvart år sidan. Sist helg fekk Nana Rise-Lynum Målprisen frå Noregs Mållag for innsatsen som redaktør.
Papiravisa