Dokumentar

Regi: Stian Indrevoll

Hva skjedde med Torstein Raaby?

Med: Stian Indrevoll, Torstein Raaby, Thor Heyerdahl

I 1964 er kyrkja på Dverberg fullsett. Andøyas store eventyrar og krigshelt, Torstein Raaby, skal gravleggjast. Nokre tiår seinare skal den då unge Stian Indrevoll starta si dokumentasjonsferd for den gamle barndomshelten sin.

Undervegs snakkar han med motstandsfolk, ekspedisjonskompisar og ekskjærastar, men både bokprosjekt og dokumentar strandar av ulike grunnar. Tjue år seinare tek han opp tråden igjen og fullfører søkinga etter kva som eigentleg skjedde med Torstein Raaby.

Testomentar

Det er interessant at interessa for krigsheltar frå andre verdskrigen aldri ser ut til å avta. Kva er det som skjer med menn når dei bikkar ein viss alder? Eg har ein hypotese om at etter fylte 60 vil alle menn føla at dei eigentleg har opplevd krigen. Såleis skil regissør Stian Indrevoll seg ut ved at han byrja sin fascinasjon då han var i slutten av tenåra, men så var det også Eventyrar-Torstein som greip han mest.

For å fortsetja generaliseringa er det heller ikkje uvanleg at unge menn idoliserer andre unge menn som har utført vågestykke som polferder og tindeklatring, og som i dette tilfellet: sjølvaste Kon-Tiki-ferda. Testosteron blanda med dumskap har i stor grad gjort at historia er full av menn, og denne historia er ikkje annleis. Likevel freistar Indrevoll å sjå om han kan finna ut kven Torstein var bak den tøffe fasaden. Han lukkast delvis.

Sin Tiki

Forventninga til vendepunkt kjem eit stykke ut i Hva skjedde med Torstein Raaby?, då det ganske tydeleg blir varsla om akkurat eitt vendepunkt. Kanskje eg er skada av for mykje podkast, men i så fall skulle eg vera ganske førebudd på at når nokon gjerne vil at det skal skje noko uventa, så er historieforteljinga i manuset ofte konstruert. No vil ikkje dette seia at filmen heller skulle vore podkast, for det eg verkeleg likar her, er det mangfaldige fotomaterialet og dei fine amatørintervjua gjorde av Indrevoll på slutten av nittitalet, kjelder som i dag ikkje lenger lever, og ikkje minst den sjarmerande reisa til Thor Heyerdahl på Tenerife i 2000.

Det endar likevel med å vera berre litt Kon-Tiki, knapt noko agenthistorie og mykje andre verdskrig. Han innfrir uansett på spørsmålet om kva som konkret skjedde med Torstein Raaby, det er berre at forventningane til kva som skal ha skjedd, blir sterkare enn det som faktisk blir avdekt. Uansett er filmen om Torstein Raaby både historisk interessant nok og arkivmessig viktig, og ikkje minst ei heltehistorie som også handlar om at heltar ikkje alltid opptrer helteaktig. Det er sympatisk.

Brit Aksnes

Brit Aksnes er skribent, programskapar, kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.