Drama

Regi: Levan Akin

En kvinne i Istanbul
(Orig. tittel: Crossing)

Med: Mzia Arabuli, Lucas Kankava, Deniz Dumanli
Kinofilm

Den pensjonerte læraren fru Lia (Arabuli) prøver å finna niesa Tekla, men ho er ikkje lenger i Batumi i Georgia – kan henda fordi det å vera trans ikkje er heilt enkelt her.

Naboguten Achi (Kankava) kan bidra med informasjon om at niesa no er i Istanbul, og tilbyr seg å vera med som tolk og omvisar. Her prøver også menneskerettsadvokaten Evrim (Dumanli) å hjelpa både seg sjølv og andre til å få leva i fred.

Ubrutal

«Tyrkisk og georgisk er grammatisk kjønnsnøytralt», står det på lerretet heilt i starten. Denne setninga er ein interessant påminnar om kor motsetningsfylt me menneske styrer på. Ein skil altså ikkje på mann og kvinne på papiret, men i røynda er det ikkje måte på kor stor skilnad det er.

Likevel – det er noko håpefullt over den introduksjonen. Og det er noko håpefullt med heile filmen i grunnen. Eg sit, som alltid med transtematikk i filmar, med hjartet i halsen og ventar det verste. Som om eg ikkje lit på det grunnleggjande gode i folk.

«Mzia Arabula gjer ein strålande jobb som fru Lia.»

Regissør og manusforfattar Levan Akin er svensk, og eg kjem i farten på to andre svenske filmar som må kunna kallast transhåpefulle: den folkelege Min pappa Marianne (2020) og den langt drygare og meir nervepirrande Noe må gå i stykker (2014). Spoiler-åtvaring: Eg hugsar eg pusta letta ut då det ikkje gjekk til helvete til slutt. Då har eg kanskje avslørt at heller ikkje En kvinne i Istanbul er av den brutale sorten.

Kjønn foreining

Eigentleg er En kvinne i Istanbul todelt – dei to historiene møtest ikkje før godt uti filmen. Samanflettinga er elegant og fin, framdrifta like så, og det blir brukt akkurat nok tid på å etablera hovudrollene, sånn at ein rekk å bli glad i dei utan at det dreg ut.

Fru Lia og Achi utgjer ein filmklassisk duo: den litt slampete, men godlynte småbyguten opp mot den strenge, men eigentleg varme historielæraren – ut på landevegen som ein ikkje-erotisk Harold and Maude (1971) eller ikkje-kriminell Bonnie and Clyde (1967).

Og som eit sterkt og tydeleg midtpunkt, både tematisk og manusmessig, står Evrim, med høgt heva hovud og glimt i auga. At ho stadig må nekta for at ho er prostituert, er nok ikkje uvanleg, all den tid transkvinner er overrepresenterte i denne statistikken i mangel på aksept i samfunnet og tilgang på vanlege jobbar. Det kunne ikkje vore tydelegare enn i En kvinne i Istanbul.

Arabula!

Regissør Akin er fødd og oppvaksen i Sverige, men foreldra er frå Georgia, som jo forklarar kvifor han har slik inngåande kjennskap til landet. Hans førre film, den finfine I morgen danser vi (2019), dreia seg også om skeiv kjærleik, noko som førte til opptøyar i det stadig meir familiekonservative Georgia.

I år er det allereie hundretusenvis av demonstrantar ute i gatene i Tbilisi, så kanskje mottakinga av En kvinne i Istanbul kan gå «fredelegare» for seg. Det er i alle fall ein film som mange vil ha godt av å sjå, filmen prøver ikkje å provosera, berre framstilla korleis mange lever og kva fordommar familiane til desse unaudsynt lever med.

Mzia Arabula gjer ein strålande jobb som fru Lia, ein kan nesten sjå filmen berre for å la auga kvila på fjeset hennar. Det er ein vemodig film, men som nemnt med ein sterk undertone av håp og ei kjensle av at det kanskje ordnar seg til slutt – i alle fall for enkelte.

Brit Aksnes

Brit Aksnes er skribent, program­skapar, kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.