KOMMENTAR

Då hadde vi fått eit langt meir einspora repertoar på norske kinoar, for der kan det til vanleg sjå ut som om salane er lukka for produksjonar frå det store filmkontinentet Sør-Amerika. Av dei 14 filmane som blei synte på festivalen Cine Latino sist helg, er berre éin sikra framsyning her i landet.

Er det kulturen det er noko i vegen med? Er han for framand, og språket ikkje engelsk? Filmane kan det knapt vere, for dei har berre dei færraste av oss sett. Kanskje ikkje importørane og kinosjefane heller? Men desse syter for at folk flest ikkje får gjere seg kjende med ein på alle vis rik kultur og spennande historie – skildra gjennom filmar av høg kvalitet.

Kvalitet

Kinoane, sjølv dei offentleg eigde, kjenner openbert ikkje noko samfunnsansvar. Dei er nøgde så lenge dei får syne rått og røte frå Hollywood. Kvifor er det blitt slik? Importørane og kinosjefane kan sjølvsagt skulde på publikum, men kven er det som har indoktrinert dei med så mykje «hollywoodiana» av svært vekslande kvalitet at dei knapt har auge for anna? Skulle det ikkje, i våre dagar med eit utal kinosalar i ulike storleikar, vere rom for å ta ein ørliten sjanse eller to ved å sleppe fram nokre latinamerikanske produksjonar?

Når ein snakkar om kvalitet, kan kvar og ein av filmane på Cine Latino konkurrere ut mykje av det som har klippekort på norske kinoar. Med god margin. For det er tale om produksjonar som har vore inviterte til dei største og mest prestisjetunge festivalane i verda, og ofte vunne prisar der. Og søkjer du det eksotiske eller det som er annleis, står søramerikansk film som ei gullgruve.

Ta den vedunderlege Clara Sola frå Costa Rica, regissert av Natalie Álvarez Mesén. Denne vondvakre filmen er noko av det nydelegaste eg har sett på eit lerret. Historia om Clara, som skal ha lækjande evner og stå i kontakt med jomfru Maria – kanskje er ho autistisk – er så vakker, så poetisk, så magisk og så gripande at det gjer vondt. For 40 år gamle Clara vil noko dei kring henne ikkje skjønar, ho er i ei seksuell oppvakning og ønskjer å gjere seg fri.

Filmen er laga av ein debuterande regissør, og like imponerande er den debuterande skodespelaren Wendy Chinchilla Araya i hovudrolla. Spelet er så kjenslevart og uttrykksfullt, rikt på fine nyansar. Her speler også bilete og lyd perfekt saman med historia som blir fortald.

Kvardagsliv

Til liks med oss norske er latinamerikanarane opptekne av si dramatiske fortid med militærkupp, diktatur, overvaking, fengsling og tortur. Men slikt var årets festival fattig på. I staden fekk vi sjå meir dagsaktuelle tema og scener frå kvardagslivet. Opningsfilmen Utama, laga av regidebutanten Alejandro Loayza Grisi, tek oss med til det bolivianske høglandet, der eit eldre ektepar kjempar for å redde det enkle tilværet sitt med jorddyrking og lamaoppdrett på ei tørkeråka høgslette. Sveipande foto fangar inn storleiken i naturen og klimakreftene som trugar med å øydeleggje det dei to gamle har bygd opp. Skal dei bli tvinga til å oppsøkje storbyen? Dialogane er få, og det kviler ei ro over heile filmen.

Aktuelle tema som feminisme (argentinske Camilla comes out tonight, regi: Inés Barrionuevo), klassemotsetnader (Carajita frå Den dominikanske republikk, regi: Silvina Schnicer og Ulises Porra) og rettferd (Heroic Losers, regi: Sebastián Borensztein) blir behandla.

Ikkje minst er det interessant å sjå korleis eksistensielle spørsmål knytte til moral og overleving blir tematiserte i to svært ulike filmar. I meksikanske The Box, regissert av Lorenzo Vigas, som kjem på norske kinoar, er det ungguten som blir involvert i kriminell verksemd og må ta eit livsval. Chilenske Immersion, regissert av Nicolás Postiglione, er ein thriller om ein far og to døtrer som på ein segltur ser ein liten båt i havsnaud. Er det reell naud eller eit trugsmål? Handlinga svingar att og fram, tek stadig nye vendingar og illustrerer kva fordommar og det å vere mistenksam kan gjere med menneske.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er fast skribent i Dag og Tid.