JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Meldingar

Eit irritert geni

Ein kan ikkje samanlikna terror og trafikkulykker,
sjølv om Urix gjer nett det.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Genial, men her er Nassim Nicholas Taleb rotete og for sjølvoppteken.

Genial, men her er Nassim Nicholas Taleb rotete og for sjølvoppteken.

Genial, men her er Nassim Nicholas Taleb rotete og for sjølvoppteken.

Genial, men her er Nassim Nicholas Taleb rotete og for sjølvoppteken.

5343
20180824
5343
20180824

Sakprosa

Nassim Nicholas Taleb:

Skin in the Game

Random House, 2017
279 sider

Den gresk-ortodokse libanesaren Nassim Nicholas Taleb er eit geni, det kan ingen nekta for, men han er fyrst og fremst permanent irritert. Det er vanskeleg å seia kven som irriterer han mest, sunnimuslimar, terrorapologetar, Harvard-professoren og «journalisten» Steven Pinker eller Hillary «Monsanto» – som kan kallar henne – Clinton. Men om han har ein hovudbodskap, så er det kanskje at no må samfunnsvitarar, økonomar, journalistar og anna pakk læra seg skilnaden på gruppe og individ.

«Tenk deg», skriv Taleb, at hundre menneske, marknaden, går inn på eit kasino og gamblar. Statistisk sett går person nummer 28 bankerott, men det får ingen konsekvensar for nummer 29, som kan gambla vidare. Når alle har spelt frå seg, sit gjengen, marknaden, att med eit tap på rundt 1–2 prosent, sidan gambling er eit nullsumspel med avgift. Om dei same 100 hadde investert i aksjemarknaden, ville dei over tid truleg tena 5–6 prosent per år i gjennomsnitt.

Ingenting av dette gjeld for nummer 28, for han er konk, og det same kor mykje han er ein del av gjennomsnittet. Men fortel meklaren eller finansrådgjevaren som sel finansprodukt, dette til kundane? Nei. Anten av vond vilje eller av ukunne. Men det du må forstå, seier Taleb, er at det viktigaste her i livet ikkje er å få vinst, men å unngå konkurs. Difor skal du aldri prøva å få maksimal marknadsvinst om du ikkje har råd til å tapa. Kva hjelper det deg at den amerikanske børsen historisk har gjeve 7 prosent avkastning, om du ein dag går konkurs på grunn av for store tap på den amerikanske børsen?

Irrasjonelle menneske

Åtferdsøkonomar og -psykologar meiner å kunne prova at vi menneske er irrasjonelle når vi vurderer tap. Eksperiment viser nemleg at vi er nokså uviljuge til å satsa pengar på nesten sikker vinst. Ja, sjølv om risikoen for å tapa pengane berre er 1 prosent, syner forskinga, seier vi likevel nei. Om derimot risikoen for å tapa pengar på noko vi alt har investert i, berre er 1 prosent, ja, då er vi viljuge til å betala ganske mykje i forsikring for å unngå tapet. Til dømes vil dei færraste menneske nokon gong i livet totalkrasja ein dyr bil, men likevel betaler vi i dyre domar for å forsikre oss mot eit slikt tap. Økonomar flest hevdar at slik åtferd er irrasjonell. Taleb seier derimot at ho er høgst rasjonell. For det er summen av all risiko som avgjer om vi går konkurs eller ikkje. 1 prosent der og ein 1 prosent her vert etter kvart mykje risiko.

Difor: Ikkje høyr på alt pisspreiket om forventa og gjennomsnittleg avkastning og så og så låg risiko, seier Taleb. Og dessutan må du aldri, aldri høyre på ein som vil ha deg til å investera i noko utan at vedkomande sjølv har investert i det same, altså skin in the game. Den store helten til Taleb er Warren Buffett, eit av verdas rikaste menneske. Han driv eit investeringsfond som han sjølv har alle pengane sine i. Han har i alle år levert god avkasting for kundane. Buffett seier at berre den som overlever, kan investera.

Taleb har mange måtar å forklara bodskapen på. For ei tid attende synte NRK igjen og igjen ein liten reklamesnutt for Urix (søk på «terror» og «urix»). Der heldt programleiaren opp ein plakat som fortalde at i USA var det 437 gonger så sannsynleg å døy i trafikken som i ein terroraksjon. Derfor, var bodskapen, brukte USA altfor mykje pengar på kampen mot terror og dumme amerikanarar altfor mykje tid på uroa seg. Hadde Taleb sett den snutten, ville han ha skote fjernsynet.

I Vanlegstan

Igjen handlar det om to kategoriar som ikkje kan samanliknast. Vi har to land, og dei skal aldri møtast. Det eine heiter Middel- eller Vanlegstan, det andre heiter Ekstremistan. Når journalistar eller samfunnsvitarar og psykologar og Steven Pinker (som hevdar at verda er mykje mindre farleg enn før, noko som gjer Taleb rasande) lærer metode, lærer dei om Vanlegstan. Ein vanleg påstand i amerikansk presse er at langt fleire døyr i badekar eller i badebasseng enn av terror. Dette er heilt irrelevant, seier Taleb. Bading høyrer heime i Vanlegstan, risikoen for at det døyr dobbelt så mange amerikanarar under bading neste år som i år, er så liten at han reelt sett ikkje finst. Men millionar av amerikanarar kan døy dersom terroristar finn ein måte å forgifta drikkevasskjeldene på. Difor er det fullstendig logisk at styresmaktene nyttar mykje meir pengar på førebygging og nedkjemping av terror enn på å skyta badekar.

Eller som Taleb seier: Ja, det er rett at det er langt fleire amerikanarar som har lege med Kim Kardashian enn som har døydd av ebola. «Men då må du taka dette inn over deg: Det er umogleg for ein milliard menneske å liggja med Kim Kardashian (ikkje ein gong ho har ein slik kapasitet), men det er ein risiko på over null for at multiplikatoreffekten (ein epidemi) av ebolaviruset kan verta så stor at det fører til så mange døde.»

Er boka god? Alle Talebs bøker har vore særs gode. Men denne er ikkje det. Hovudbodskapen har han fortalt mange gonger før. Her er han rotete og for sjølvoppteken. Har du forstått denne meldinga, har du fått med deg det mest viktige.

Jon Hustad

Jon Hustad melder bøker
tilrådde av Amazon.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Sakprosa

Nassim Nicholas Taleb:

Skin in the Game

Random House, 2017
279 sider

Den gresk-ortodokse libanesaren Nassim Nicholas Taleb er eit geni, det kan ingen nekta for, men han er fyrst og fremst permanent irritert. Det er vanskeleg å seia kven som irriterer han mest, sunnimuslimar, terrorapologetar, Harvard-professoren og «journalisten» Steven Pinker eller Hillary «Monsanto» – som kan kallar henne – Clinton. Men om han har ein hovudbodskap, så er det kanskje at no må samfunnsvitarar, økonomar, journalistar og anna pakk læra seg skilnaden på gruppe og individ.

«Tenk deg», skriv Taleb, at hundre menneske, marknaden, går inn på eit kasino og gamblar. Statistisk sett går person nummer 28 bankerott, men det får ingen konsekvensar for nummer 29, som kan gambla vidare. Når alle har spelt frå seg, sit gjengen, marknaden, att med eit tap på rundt 1–2 prosent, sidan gambling er eit nullsumspel med avgift. Om dei same 100 hadde investert i aksjemarknaden, ville dei over tid truleg tena 5–6 prosent per år i gjennomsnitt.

Ingenting av dette gjeld for nummer 28, for han er konk, og det same kor mykje han er ein del av gjennomsnittet. Men fortel meklaren eller finansrådgjevaren som sel finansprodukt, dette til kundane? Nei. Anten av vond vilje eller av ukunne. Men det du må forstå, seier Taleb, er at det viktigaste her i livet ikkje er å få vinst, men å unngå konkurs. Difor skal du aldri prøva å få maksimal marknadsvinst om du ikkje har råd til å tapa. Kva hjelper det deg at den amerikanske børsen historisk har gjeve 7 prosent avkastning, om du ein dag går konkurs på grunn av for store tap på den amerikanske børsen?

Irrasjonelle menneske

Åtferdsøkonomar og -psykologar meiner å kunne prova at vi menneske er irrasjonelle når vi vurderer tap. Eksperiment viser nemleg at vi er nokså uviljuge til å satsa pengar på nesten sikker vinst. Ja, sjølv om risikoen for å tapa pengane berre er 1 prosent, syner forskinga, seier vi likevel nei. Om derimot risikoen for å tapa pengar på noko vi alt har investert i, berre er 1 prosent, ja, då er vi viljuge til å betala ganske mykje i forsikring for å unngå tapet. Til dømes vil dei færraste menneske nokon gong i livet totalkrasja ein dyr bil, men likevel betaler vi i dyre domar for å forsikre oss mot eit slikt tap. Økonomar flest hevdar at slik åtferd er irrasjonell. Taleb seier derimot at ho er høgst rasjonell. For det er summen av all risiko som avgjer om vi går konkurs eller ikkje. 1 prosent der og ein 1 prosent her vert etter kvart mykje risiko.

Difor: Ikkje høyr på alt pisspreiket om forventa og gjennomsnittleg avkastning og så og så låg risiko, seier Taleb. Og dessutan må du aldri, aldri høyre på ein som vil ha deg til å investera i noko utan at vedkomande sjølv har investert i det same, altså skin in the game. Den store helten til Taleb er Warren Buffett, eit av verdas rikaste menneske. Han driv eit investeringsfond som han sjølv har alle pengane sine i. Han har i alle år levert god avkasting for kundane. Buffett seier at berre den som overlever, kan investera.

Taleb har mange måtar å forklara bodskapen på. For ei tid attende synte NRK igjen og igjen ein liten reklamesnutt for Urix (søk på «terror» og «urix»). Der heldt programleiaren opp ein plakat som fortalde at i USA var det 437 gonger så sannsynleg å døy i trafikken som i ein terroraksjon. Derfor, var bodskapen, brukte USA altfor mykje pengar på kampen mot terror og dumme amerikanarar altfor mykje tid på uroa seg. Hadde Taleb sett den snutten, ville han ha skote fjernsynet.

I Vanlegstan

Igjen handlar det om to kategoriar som ikkje kan samanliknast. Vi har to land, og dei skal aldri møtast. Det eine heiter Middel- eller Vanlegstan, det andre heiter Ekstremistan. Når journalistar eller samfunnsvitarar og psykologar og Steven Pinker (som hevdar at verda er mykje mindre farleg enn før, noko som gjer Taleb rasande) lærer metode, lærer dei om Vanlegstan. Ein vanleg påstand i amerikansk presse er at langt fleire døyr i badekar eller i badebasseng enn av terror. Dette er heilt irrelevant, seier Taleb. Bading høyrer heime i Vanlegstan, risikoen for at det døyr dobbelt så mange amerikanarar under bading neste år som i år, er så liten at han reelt sett ikkje finst. Men millionar av amerikanarar kan døy dersom terroristar finn ein måte å forgifta drikkevasskjeldene på. Difor er det fullstendig logisk at styresmaktene nyttar mykje meir pengar på førebygging og nedkjemping av terror enn på å skyta badekar.

Eller som Taleb seier: Ja, det er rett at det er langt fleire amerikanarar som har lege med Kim Kardashian enn som har døydd av ebola. «Men då må du taka dette inn over deg: Det er umogleg for ein milliard menneske å liggja med Kim Kardashian (ikkje ein gong ho har ein slik kapasitet), men det er ein risiko på over null for at multiplikatoreffekten (ein epidemi) av ebolaviruset kan verta så stor at det fører til så mange døde.»

Er boka god? Alle Talebs bøker har vore særs gode. Men denne er ikkje det. Hovudbodskapen har han fortalt mange gonger før. Her er han rotete og for sjølvoppteken. Har du forstått denne meldinga, har du fått med deg det mest viktige.

Jon Hustad

Jon Hustad melder bøker
tilrådde av Amazon.

Alle Talebs
bøker har vore særs gode. Men denne er ikkje det.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Stridsvogner øver på å slå attende kinesiske landgangsstyrkar på Penghu-øyane i Taiwansundet.

Stridsvogner øver på å slå attende kinesiske landgangsstyrkar på Penghu-øyane i Taiwansundet.

Foto: Taiwan Military News Agency / Taiwan's Defense Ministry / AP / NTB

UtanriksSamfunn

Starten på ein storkrig?

For tida bur eg i eit fredeleg, demokratisk og velståande land, som risikerer å utløysa den neste storkrigen i verda.

HalvorEifring
Stridsvogner øver på å slå attende kinesiske landgangsstyrkar på Penghu-øyane i Taiwansundet.

Stridsvogner øver på å slå attende kinesiske landgangsstyrkar på Penghu-øyane i Taiwansundet.

Foto: Taiwan Military News Agency / Taiwan's Defense Ministry / AP / NTB

UtanriksSamfunn

Starten på ein storkrig?

For tida bur eg i eit fredeleg, demokratisk og velståande land, som risikerer å utløysa den neste storkrigen i verda.

HalvorEifring
Brussel-buarar på Place de la Bourse, børsplassen i sentrum av byen, heidrar offer for islamistsjølvmordsbombarane på Zaventem-flyplassen og Maelbeek metrostasjon i mars 2016, der til saman 32 menneske miste livet.

Brussel-buarar på Place de la Bourse, børsplassen i sentrum av byen, heidrar offer for islamistsjølvmordsbombarane på Zaventem-flyplassen og Maelbeek metrostasjon i mars 2016, der til saman 32 menneske miste livet.

Foto: Peter Dejong / AP / NTB

Samfunn

Jihadismen lever

Tenåringar blir rekrutterte til terrororganisasjonar. Svenske kriminelle nettverk utfører aksjonar i Skandinavia for Iran. Nye konstellasjonar oppstår blant ekstremistiske grupper.

Ole JanLarsen
Brussel-buarar på Place de la Bourse, børsplassen i sentrum av byen, heidrar offer for islamistsjølvmordsbombarane på Zaventem-flyplassen og Maelbeek metrostasjon i mars 2016, der til saman 32 menneske miste livet.

Brussel-buarar på Place de la Bourse, børsplassen i sentrum av byen, heidrar offer for islamistsjølvmordsbombarane på Zaventem-flyplassen og Maelbeek metrostasjon i mars 2016, der til saman 32 menneske miste livet.

Foto: Peter Dejong / AP / NTB

Samfunn

Jihadismen lever

Tenåringar blir rekrutterte til terrororganisasjonar. Svenske kriminelle nettverk utfører aksjonar i Skandinavia for Iran. Nye konstellasjonar oppstår blant ekstremistiske grupper.

Ole JanLarsen

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis