Saknar pust
Det kan vere at denne romanen er for observant for sitt eige beste.
Sigrid Merethe Hanssen fekk Blixprisen for novellesamlinga ho debuterte med i 2007. Etter det har ho skrive fleire bøker i ulike sjangrar.
Foto: Lena Sørensen
Roman
Sigrid Merethe Hanssen:
Kom ei jente gåande
Samlaget
Eg møter Sigrid Merethe Hanssens andre roman Kom ei jente gåande med ein viss ambivalens. Litt slik eg møter frukta mango: Det hadde vore godt, hadde det ikkje vore for at det var så vondt. Eg skal forklare meg med éin gong: Hanssen etablerer ei historie det er lett å fatte interesse for, sidan ho kjem til syne litt etter litt – vi puslar saman ulike scenario.
Ei lita jente veks opp hos den eldre kvinna Molle i ei nordnorsk bygd på 60-talet. I ei scene svingar den ufrivillig barnlause Pauline forbi med legeektemannen Karl. Koplinga mellom desse to scenene er antyda alt i forlagsomtalen, men bakanfor ligg fleire løyndomar som hovudpersonen avdekker etter å ha fått sjokkerande, nye opplysingar på moras dødsleie.
Attkjennande bilde
Her er altså nok av dramatikk, skal det vise seg, men det er uråd å kalle det ein handlingsdriven roman. Dramatikken finst i glimt, som korte påstandar om hendingar ein gjerne må lese to gongar for å vere sikker: «Stod det verkeleg det?»
Det er først og fremst ein roman som er driven av observasjonsevne. Forfattaren lar ikkje ei setning felle til boka utan at ho er spekka med informasjon om kva personane ser, luktar, høyrer.
Og Hanssen er svært god til å la oss få ta del i opplevinga, for enkelte av oss òg gjennom eigen hugs og erfaring, når veslejenta for eksempel koplar trappeforma i Molles vaskebrett til den same forma i eska med fargestiftar. Som likskapen mellom den gule kjernen i ein prestekrage og ei nålepute. Som når vi les om å finne plastkamelar, hanar og hestar i alle fargar i adventskalenderen, eller å putte brune myntar med elg- og ekornmotiv, eller ein blank med ein hund på, i sparebøssa.
Nært blir til fjernt
Vel og bra. Men snart begynner eg å gleppe med auga. Det er for mykje informasjon; eg ser ikkje skogen for berre tre. Det er ingenting i vegen med det sanselege i dette: «Pleieheimen er bygd pa° ei flate og i ein halvsirkel. Fra° parkeringsplassen ser eg det heng stjerner i dei største vindauga. Ei gran nedanfor terrassen har lys, og pa° veggen heng eit glorete skilt med god jul pa°. Eg ga°r inn og følger etter lyden av skravling og servise som klirrar. I daglegstova sit dei eldre benka i grupper eller a°leine med ein kaffikopp, eit kakestykke pa° asjett.»
Eller med dette: «Ei ny bølge av glede da° ho kikkar ned pa° barnet i vogna, blikket mildt festa pa° det vesle fjeset, auga lukka, berre som strekar under den mjuke panna, naseborene rett over teppekanten, aldri ma° dei vere under. Ho bøyer seg over handtaket og glattar ut det hekla teppet, rettar pa° det, dyttar ned kantane, rullar opp nettingen framfor opninga (...).»
Men det blir utmattande med ei slik inngåande skildring av kvart sekund, i lengda, om det er aldri så presist utført. Paradoksalt nok blir det forfattarens eiga velutvikla evne til å skildre scener som står i vegen for opplevinga. Eg saknar dynamikk. Eg saknar nokre strekk som hadde brote opp frå dette hyperkomprimerte skrivemønsteret. Då hadde eg òg tolt desse nemnde eksempla, og andre.
Då hadde eg nok òg kunna sagt meir om korleis innhaldet i romanen verka. Men av og til må ein bokmeldar skrive om det laget som møter ein først. Og kor langt ein kjem med det.
Ingvild Bræin
Ingvild Bræin er forfattar, nordist og fast bokmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Roman
Sigrid Merethe Hanssen:
Kom ei jente gåande
Samlaget
Eg møter Sigrid Merethe Hanssens andre roman Kom ei jente gåande med ein viss ambivalens. Litt slik eg møter frukta mango: Det hadde vore godt, hadde det ikkje vore for at det var så vondt. Eg skal forklare meg med éin gong: Hanssen etablerer ei historie det er lett å fatte interesse for, sidan ho kjem til syne litt etter litt – vi puslar saman ulike scenario.
Ei lita jente veks opp hos den eldre kvinna Molle i ei nordnorsk bygd på 60-talet. I ei scene svingar den ufrivillig barnlause Pauline forbi med legeektemannen Karl. Koplinga mellom desse to scenene er antyda alt i forlagsomtalen, men bakanfor ligg fleire løyndomar som hovudpersonen avdekker etter å ha fått sjokkerande, nye opplysingar på moras dødsleie.
Attkjennande bilde
Her er altså nok av dramatikk, skal det vise seg, men det er uråd å kalle det ein handlingsdriven roman. Dramatikken finst i glimt, som korte påstandar om hendingar ein gjerne må lese to gongar for å vere sikker: «Stod det verkeleg det?»
Det er først og fremst ein roman som er driven av observasjonsevne. Forfattaren lar ikkje ei setning felle til boka utan at ho er spekka med informasjon om kva personane ser, luktar, høyrer.
Og Hanssen er svært god til å la oss få ta del i opplevinga, for enkelte av oss òg gjennom eigen hugs og erfaring, når veslejenta for eksempel koplar trappeforma i Molles vaskebrett til den same forma i eska med fargestiftar. Som likskapen mellom den gule kjernen i ein prestekrage og ei nålepute. Som når vi les om å finne plastkamelar, hanar og hestar i alle fargar i adventskalenderen, eller å putte brune myntar med elg- og ekornmotiv, eller ein blank med ein hund på, i sparebøssa.
Nært blir til fjernt
Vel og bra. Men snart begynner eg å gleppe med auga. Det er for mykje informasjon; eg ser ikkje skogen for berre tre. Det er ingenting i vegen med det sanselege i dette: «Pleieheimen er bygd pa° ei flate og i ein halvsirkel. Fra° parkeringsplassen ser eg det heng stjerner i dei største vindauga. Ei gran nedanfor terrassen har lys, og pa° veggen heng eit glorete skilt med god jul pa°. Eg ga°r inn og følger etter lyden av skravling og servise som klirrar. I daglegstova sit dei eldre benka i grupper eller a°leine med ein kaffikopp, eit kakestykke pa° asjett.»
Eller med dette: «Ei ny bølge av glede da° ho kikkar ned pa° barnet i vogna, blikket mildt festa pa° det vesle fjeset, auga lukka, berre som strekar under den mjuke panna, naseborene rett over teppekanten, aldri ma° dei vere under. Ho bøyer seg over handtaket og glattar ut det hekla teppet, rettar pa° det, dyttar ned kantane, rullar opp nettingen framfor opninga (...).»
Men det blir utmattande med ei slik inngåande skildring av kvart sekund, i lengda, om det er aldri så presist utført. Paradoksalt nok blir det forfattarens eiga velutvikla evne til å skildre scener som står i vegen for opplevinga. Eg saknar dynamikk. Eg saknar nokre strekk som hadde brote opp frå dette hyperkomprimerte skrivemønsteret. Då hadde eg òg tolt desse nemnde eksempla, og andre.
Då hadde eg nok òg kunna sagt meir om korleis innhaldet i romanen verka. Men av og til må ein bokmeldar skrive om det laget som møter ein først. Og kor langt ein kjem med det.
Ingvild Bræin
Ingvild Bræin er forfattar, nordist og fast bokmeldar i Dag og Tid.
Det er for mykje informasjon; eg ser ikkje skogen for berre tre.
Fleire artiklar
Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.
Foto: Frederik Ringnes / NTB
Husforsikring i hardt vêr
Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?
Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.
Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB
Vestre må avslutte konflikter og beklage
«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»
Teikning: May Linn Clement
Tid for realitetsorientering
Valet av Donald Trump til president er ikkje noka tilfeldig ulukke, men ei fylgje av dårleg politisk handverk gjennom lang tid.
Ruslan Gorovij sender pengane han tener som artist, heim til Kyiv, der vener kjøper vedlass til ukrainarar som treng varme i vinter.
Foto: Ukrainian online sales
Eit nytt lovframlegg som legg opp til at det skal bli straffbart å selje ulovleg hogd skog, vil ikkje minst råke folk i øydelagde hus.
James Rebanks på Lillehammer sist veke.
Foto: Morten A. Strøksnes
Ein mann for alle årstider
LILLEHAMMER: Etter å ha skrive to svært populære bøker om landbruk og sauehald hamna James Rebanks i ei krise som førte han til eit dunvær på Helgeland.