Roman

Audur Ava Ólafsdóttir: 

Eden

Pax Forlag

Alba er språkvitar og tilsett ved Universitetet i Reykjavík. Ho er òg korrekturlesar for eit par forlag. Etter at ei metoo-sak rammar henne, kjøper ho eit forfalle hus på landet som ho set i stand.

Ho plantar tre og grønsaker og bygger levegger og gjer sitt for å kompensere for dei klimauvennlege flyreisene ho tar når ho skal på konferansar rundt i verda om truga og utdøydde språk.

«Romanen har bokstaveleg tala ein himmel over seg.»

Til å humre av

For ein nordist som meg er det morosamt og interessant å lese om Albas stadige tankesprang omkring språkbruk rundt henne, i skrift og tale. Refleksjonane dett ned i hovudet hennar om ho så står i potetåkeren, snakkar med eit Jehovas vitne eller lyttar til radiokanalen Radio Verdens Undergang i bilen.

Innimellom all orddvelinga klarer ho å konsentrere seg om å snakke i telefon med revisorfaren i Reykjavík eller sjukepleiarsøstera Betty, eller ho slår av ein prat med naboen Álfur eller Håkon i den kombinerte innrammings- og utstoppingsbutikken.

I det heile ser det ut til at mange på Island har kombinerte yrkesgreiner; dei kan vere sentralbanksjef og krimforfattar, flyvert og standupkomikar, grunnskulelærar og gravemaskinførar. Dette er plassert som noko sjølvsagt i romanen, men er jo til å humre av, til liks med manusa Alba får til gjennomlesing, som på satirisk vis har titlar som: «Mitt bekjentskap med rotsystemer og kjærlighet», «Nøkkelen til Kopernikus’ kommode», «Avstanden mellom Pluto og meg» eller «Katten min, Sartre, og Excel­dokumentet».  

Eit nytt liv

Romanen har bokstaveleg tala ein himmel over seg, idet han tar til i eit flyperspektiv og endar med eit opphøgd utsyn over landskap med universelle betraktningar. Imellom står både usentimentale og rørande skildringar av personane i galleriet, som òg inneheld farens ven, Hlynur, ein gamal sjømann og treentusiast.

Klimaperspektivet er baka saumlaust inn i handlinga og står ikkje der som plakatformidling. Under denne himmelen skaper Alba seg eit nytt liv, der andre ting enn tidlegare får vekt. Håkon skaffar henne jobbar før ho visste at dei fanst, og når den 16-årige flyktningguten Danyel kjem til området, skal det føre til ei verkeleg omvelting i livet hennar.

I lys av utvidinga som skjer i verdsbildet til Alba, blir det endå meir komisk, og forakteleg, når forlaget hennar har funne ut at ho underviser flyktningar i islandsk, og vil gi ut tekstane deira som dikt – dei vil berre flikke litt på meininga og legge inn nokre skrivefeil. Det kan sjå slik ut:

Her er det alltid vind

alt fyker

(D. 16 år)

(redigert av redaksjonen)

Her er det alltid vind

Min ungdom fiker

så fort bort

min uskyld ble borte på veien

Snakkar om overgrep, og om forringing av det opphavlege utkastet.

Kan ein radio rykke til?

Omsetjinga til rutinerte Tone Myklebost er for det aller meste svært god; dette er ikkje ei bok som er enkel å omsetje, med all si vekt på islandske ord, etymologi og bøyingsmønster. Men eg reagerer på enkelte val av uttrykk, som (mine uthevingar): «Jeg har lagt merke til at når jeg kjører langsmed fjellet, har radiostasjonene en tendens til å rykke til eller falle ut.», «Ved nærmere ettertanke brukte han ordet útúrkrókur, altså omkrokvei, som er et uttrykk man ikke hører så ofte og som kan tyde på at mannen er i den eldre kanten.» Dessutan heiter det ikkje «marinebiolog», men «marinbiolog». Men elles heiter det godt jobba.

Ingvild Bræin

Ingvild Bræin er nordist, forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.