Dikt

Anne-Maren Hammerbeck:

Origo

Tiden 2023

Poesidebutanten Anne-Maren Hammerbeck skriv prosanært og forteljande i Origo. Origo kan tyde opphav, nullpunkt, men også skjeringspunkt der fleire forhold møtest og kryssar kvarandre.

Alle desse tydingane verkar dekkande for det som er på gang i debutboka til Hammerbeck, som nett dreier seg om forholdet mellom eit «ho» og ein mann og mellom «ho» som lita jente og mora, også omtalt som «orakelmor» og «den lille mora». I forholda og møtepunkta som utfaldar seg mellom ho og mannen, vert forteljinga og minna om jenta og mora aktiverte.

«Det er som om det eksistensielle dramaet ikkje grip lesaren skikkeleg, ein blir verande på overflata.»

Prosa som dikt

Å gripe konkret kva som har skjedd mellom ho og mora ein gong i fortida, er ikkje heilt enkelt, anna enn at lesaren ensar at noko ikkje har vore heilt i orden. Om ein skal våge seg på ei tolking, verkar det som problema handlar om splitting, avvising, og at ho som lita har måtta bere mykje av moras sorg.

I opptakten til, eller forlenginga av, desse relasjonane kan ein sjå alle hovudmotiva teksten langsamt utviklar, altså tilvisingane til dei mjuke, våte og harde steinane av gneis og granitt, erosjon, plommer, plommesteinane, egg, frø og skal. Desse geologiske, biologiske og botaniske bileta set i scene kampen mellom veksande og nedbrytande krefter.

Som lesar får ein ei kjensle av at teksten i Origo er prosa sett opp som dikt. Det er mykje luft mellom orda, lite tekst på kvar side, og gjentakingar og framhald på den følgjande sida, slik at bladvendinga trer verknadsfullt inn som del av tekstrytmen.

Det er heller ikkje mykje handling i teksten, ofte er gjeremåla knytte til heilt daglegdagse hendingar, slik at teksten står fram som ein type poetisk realisme, men då med eit særleg nærsynt, kjenslevart og sanseleg fokus: «En annen// dag// tar ho en plomme fra kjøleskapet, det er sein ettermiddag, nesten/ kveld, og ho folder hendene rundt// plomma.»

For stor distanse

Ser ein på handverket, er Origo godt utført, men det er som om det eksistensielle dramaet ikkje grip lesaren skikkeleg, ein blir verande på overflata, med ein litt for stor distanse til det som spelar seg ut. Kan hende er det bruken av tredjeperson («ho»), ja, det forteljande grepet i det heile, som stiller seg i vegen, teksten får liksom flyte altfor vent vidare, utan at brot, sjokk, gliper og rivner opnar seg, noko som kunne ha rykt litt i teksten og lesaren.

At det ikkje rykkjer til, kan sjølvsagt vere intensjonen attom teksten, for når det i teksten vert vist til matrjosjka-dokka, der ei ny og mindre tredokke syner seg innanfor når ein opnar ho, kan ein også tenkje at kvar nye (celle-)deling – og vekst – er uttrykk for at noko berre glepp unna. Slik taket denne teksten har i lesaren, også glepp litt.

Sindre Ekrheim

Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.