DIKT

Fatemeh Ekhtesari:

Vi overlever ikke

Gjendikta frå persisk av Nina Zandjani
Transfer Forlag

Fatemeh Ekhtesari er ein iransk poet, fødd i 1986, som kom til Lillehammer som fribyforfattar i 2017. No er det fyrste diktutvalet hennar kome på norsk, tretti dikt gjendikta av Nina Zandjani.

Ekhtesari har gjeve ut fleire bøker i heimlandet, arbeidd som tidsskriftredaktør og skrive om stillinga til kvinner, om politiske fangar og om abort. Ho er òg svært aktiv på sosiale medium og har aktivt brote med konvensjonane til det religiøse regimet. Ho har vore utsett for tortur og overgrep frå styresmaktene.

Pessimisme

Diktutvalet, Vi overlever ikke, er prega av pessimistisk desperasjon og akselererande klaustrofobi. Overalt finst ein snikande politisk-religiøst motivert vald: «med setninger skapt av blod/ er vi neveslag og steiner som hagler». Her er ein ikkje berre innesperra fysisk, men kroppen vert til åstaden der makta materialiserer seg, i den grad at eigen kropp vert tenar og utøvar av makta: «Noen skapte undertrykkelse og muligheter for deg, og fengselsstenger av ribbeina dine.» Når eksistensforma til kvinna består av å finnast eller ikkje finnast, er det å døy eit godt alternativ, i det minste vert ein tilkjend ei menneskeleg vereform.

Ekhtesari dyrkar den såkalla postmoderne ghazalen – ei gamal arabisk diktform med bestemte reglar for rim og metrum som også fekk ein persisk variant, høgt skatta den dag i dag. Ghazalen handlar om kjærleik og åtskiljing og er alltid kopla til det religiøse. Desse motiva får ei særleg handsaming i Ekhtesaris lyriske prosjekt, kopla som dei er til ein hard og ufri røyndom og til seksualitet, samstundes som dikta er reinska for, eller står i open opposisjon til, den religiøse dimensjonen.

Resignasjon

Dikta markerer at ein er komen til ei grense: «Det er ikke mer å si, bare dikt.» Språkleg ligg det noko anna håpefullt i dikta, ein leikande og biletskapande omgang med orda, som arbeider mot den fulltonande resignasjonen som tilsynelatande gjennomsyrer dikttekstane.

Fleire av originaldikta har enderim, men Nina Zandjani har vore meir oppteken av å få fram kvalitetane i den poetiske røysta, noko som er ei god prioritering. Dei originale dikta er trykte på venstre side, i kvit skrift mot svart botn, medan den norske gjendiktinga trer fram som ei spegelvending på høgre side, med svart skrift mot kvit botn. Visuelt syner dette spranget frå det eine språket til det andre.

Sindre Ekrheim

Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.