Dikt

Oddbjørn Birkeland:

Ikkje bare ei mor

Aschehoug

I den førre diktboka til Oddbjørn Birkeland, Eurydike snur (2019), fann ein dialog mellom ein levande og ein død stad. Utgangspunktet for dikta er at den døde ikkje er heilt forsvunnen, sidan den døde framleis produserer meining for den levande. I årets diktbok, Ikkje bare ei mor, som er Birkelands tredje, kan ein lesa inn tematikkane frå Eurydike snur, men hovudmotiva er det lyriske egets tilhøve til mor si.

Komprimert slektssoge

Mora er ein høgst ambivalent skapnad. Ho er både dominerande og kan, når ein får innsyn i det lyriske egets versjon, verke skadd i kjærleiksevna: «du skal ikkje ha andre kvinner enn meg/ eg skal elske deg/ til du ikkje treng ha eit eige liv.»

Diktboka blir ikkje ståande i den isolerte skildringa av det til dels vonde mor–barn-tilhøvet, for i jakta på årsaker og grunnar til mørket faldar dikta ut ei komprimert slektssoge som involverer utreise til Amerika, mormora, tanter og butikken besteforeldra dreiv.

Birkelands dikt søkjer attover i soga, kastar opp minnebilete og talande augeblikk, i freistnaden på å finne gyldige svar og opphavet til moras mørke: «morfar du må på med den gamle grå dressen/ med det blanke klokkekjedet på magen/ og døy om igjen og om igjen, morfar.»

Prosaisk tone

Det er noko det lyriske eget ikkje får tak på, og som heller ikkje desse dikta maktar å orde eller å frigjere. Difor blir dikta ved med å krinse og kverne på det vonde og gåtefulle. Eget omtalar seg i eit av dikta som «ein minotaur/ ennå fanga i labyrintane dine// halvt menneske halvt dyr.» Det lykkast ikkje å fri seg frå ei kjensle av å vere heimlaus, av ikkje å finne plassen og tilhøyrselen sin: «det einaste som hjelper er å trøskje, trøskje», heiter det i eit av dikta mot slutten av boka.

Oddbjørn Birkelands tredje diktbok har ein overtydande prosaisk tone, bunden saman av forteljande trådar som fortettar seg i lyriske trykkpunkt. Det hender nok at dikta slepper ut nokre overflødige ord her og der, som kan gjere dikta for eintydige, også av og til litt uklare.

I den prosaiske og rytmiske ordstraumen finst det mange sterke, overtydande bilete, og ikkje minst er boka halden saman av ein stilistisk og motivisk einskap som evnar å reise undring og ein bundel spørsmål knytte til fortid, død og meining som verkar å vere viktige for denne forfattaren – og for oss andre.

Sindre Ekrheim

Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.