DIKT

Aina Villanger:

Onkel Arne og månen

Oktober

I Aina Villangers fjerde bok, Onkel Arne og månen, dreier det seg om onkelen til forfattaren. Han tok sitt eige liv i 1969, året for måneferda til Apollo 11.

Månen og måneferda spelar ei essensiell rolle i boka og i tekstane, både som tidspuls og koloritt, men også som overordna motiv og bilete på Arnes lengslar, frykt og fantasiar. Dødsferda til Arne vert spegla av nedteljinga til månereisa. Men Arne representerer òg ein måne for skrivinga til eget, som omtalar tekstane i boka som «en månetale/ fra en hånd som holder/ et knivblad mot strupen».

Montasje

Lesaren møter ein sinnrikt komponert montasje: lyriske snuttar, nyhendemeldingar, prosa og klinisk journaltekst. Noko tekst kjem frå onkelen sjølv, mellom anna almanakknotat og utdrag frå ei draumedagbok onkelen skreiv. I tillegg får ein passasjar frå pasientjournalane.

Desse tekstane vert òg blanda i Villangers eigen poetiske tekst, noko ein kan ta som eit uttrykk for at det er glidande overgangar mellom ulike eg-personar. For sjølv om ein møter Arnes eg i tekstane, består eget av eit forhold mellom fleire, både Arnes, forfattarens og tekstens eg, slik også grunnmotivet i boka teiknar opp eit forhold mellom jorda og månen.

Aina Villangers tekst føyer ikkje saman tekstane til ein heilskap som forklarar og peikar ut årsaker til sjølvmordet. Ho syner betane fram, i bråe kast frå studieopphald i Amerika til gardsarbeid, og i veldige spenn mellom trivielle utstyrslister som nemner «15 fenderfester» til kosmiske utsyn og eksistensielle kvalar.

Dialogisk

Prosjektet til Villanger kan minne om det poeten Hanne Bramness gjorde i Den ukjente frå 2015. Dikta der er bygde rundt ei fiktiv skrivebok som skal ha høyrt til ein pasient på Valen sjukehus. Der Bramness handterer eit fiktivt stoff, byggjer Villangers bok på autentiske dokument, som like fullt får ei litterær handsaming som forvandlar utgangspunktet. Båe prosjekta seier noko om eit grunnleggjande dialogisk moment i diktskapinga.

Det er eit sentralt poeng at tekstmassen i boka til Villanger er springande og heterogen, med tydelege sårflater og rivner, for det er nett augneblinken for spranget – ut i det ukjende, i døden eller i kosmos, denne tekstsamlinga freistar å halde fast. Det er eit vågalt prosjekt. Og det er ikkje meint å lande. Men det er både vent, vondt og viktig.

Sindre Ekrheim

Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.