Roman

Andrew McMillan:

Synd. Notater fra en småby

Omsett av Bjørn Alex Herrman
Aschehoug

Darfield er ein liten landsby seks kilometer aust for Barnsley i South Yorkshire. Kolgruvene gav arbeid og identitet til dei som budde der, men med Margaret Thatcher på 1980-talet blei gruvedrifta avvikla under kraftige protestar frå dei som mista livsgrunnlaget.

Det individuelle og det kollektive minnet til dei som opplevde denne tida, dannar grunnlag for Andrew McMillans roman Synd. Notater frå en småby. Andrew McMillan (f. 1988) er sjølv frå Darfield. Faren er poeten Ian McMillan.

Masker

Handlinga er episodisk og vekslar mellom fortid og notid, mellom far og son i eit forsøk på å forstå sin eigen plass og si eiga rolle bak dei maskene dei dekker seg med. Faren Alex har jobba i gruvene, slik fedrane har gjort i generasjonar bakover. Han har brukt sine timar på puben, og etter at kona reiste, har han langt på veg resignert med ein løyndom han har bore på heile livet: ei homofil legning.

Sonen Simon, derimot, er opent homofil. Han har ingen minne om det gamle gruvesamfunnet anna enn det han er blitt fortalt, men som dragartist øver han inn eit show der han er kledd som Margaret Thatcher, og dette skal framførast på den lokale puben, som faren også lover å komme til. Men faren blir ståande utanfor lokalet, fanga av eit overvakingskamera. Kameraet som synsvinkel er effektivt brukt gjennom heile romanen.

«Synd er ein reflektert og nyansert roman.»

Kvardagsliv

Ei forskingsgruppe frå eit nærliggjande universitet har som mål å kartleggje det kollektive minnet til landsbyen gjennom intervju og samtalar, museumsbesøk, dialektprøver og faktainnsamling, eit feltarbeid som skal vise «betydningen av lokal erindring for å forstå et sted».

Denne akademiseringa og teoretiseringa av folks kvardagsliv står i kontrast til minne og det som ikkje lar seg katalogisere: «Gruver stenger: vi synker fremdeles ned i dem.» «Byen i sinnet er ikkje den samme som byen i virkeligheten», og eit av intervjuobjekta spør rett ut: «Hvilken historie er det dere vil ha?»

Delar av teksten er sett i kursiv og er langt på veg identisk, med små nyansar og forskyvingar. «Han går ut i grålysningens lange korridor…» er som eit ekko gjennom heile romanen og skildrar i eit repeterande, musikalsk og rytmisk språk ein veksande flokk på veg til arbeid i gruvene. Det er skuggane av dei som var der, når alt er borte.

Synd er ein reflektert og nyansert roman kring rolla historia har i ei historielaus tid.

Oddmund Hagen

Oddmund Hagen er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.