Roman

Christine Nitter:

Våkenetter

Oktober

Det er eit trist scenario: Eivind har fått kreft med spreiing, det ser ikkje lyst ut. Kona Agnes kjem heim til Tromsø frå Bergen, der ho jobbar som gynekolog. Eivind bur for tida heime med sonen Jens. No tar dei fatt på Eivinds siste tid saman. Det er mørketid på alle nivå. Så kvifor kjennest det ikkje så trist?

Debutant Christine Nitter skriv fram ei fin historie om Agnes og Eivind som har vakse opp saman, og som seinare er blitt eit par. Tilbakeblikk til opplevingar dei to hadde på skøyteisen, i det vesle flyet til legefar til Agnes eller baksande og leikande i ei seng, kastar lys over kven dei er som vaksne òg. Dei likar og respekterer kvarandre, lever godt saman, sjølv om Agnes for tida arbeider i ein annan by.

Har dei forsikring?

Men når Eivind blir sjuk, reagerer Agnes ganske avmålt, eller nesten kjenslelaust. Ho blir sint på at han, som sjølv er lege, ikkje har sjekka seg i tide. Ho spør korleis han meiner ho skal klare å ha Jens aleine i tida etterpå. Ho lurer på om dei har forsikring.

Alt dette er sikkert naturlege reaksjonar, men dei står der så aleine, utan å vere akkompagnerte eller utlikna av scener med noko vidare sorg eller omsorg. Det heile verkar så kjølig. Rett nok viser det seg etter kvart at også Agnes held på å gå opp i liminga, der ho blir sett vandrande ute om nettene, tynnkledd.

Så er det kanskje slik at den fornuftige legen prøver å halde alt saman, at det er derfor ho framstår som så praktisk orientert: Kva for kiste vil han ha? For meg blir veremåten til Agnes likevel i overkant distansert. Eg kjenner meg djupt uroa på Eivinds vegner, og over kvaliteten på dei siste dagane hans.

Tankane til endes

Språket er med på å skape avstandskjensle. Det førekjem nok at legar seg imellom snakkar i fagterminologi, men det ryddar ikkje plass til mykje varme: «Det er jo ikke uvanlig, sa jeg. Ved malignitet. At akkumulasjon av væske er massiv.»

Nitters språk er elles knapt og oppramsande, noko som tidvis lagar fine rytmar og driv, men som i lengda òg kan kjennest som om ho trekker seg frå å skrive tankane ut: «Kryper opp en bakke, snø og skare, lag på lag, stopper, snur meg mot huset; snødynene på taket, de mørklagte vinduene...»

Til dette kjem ein unødvendig bruk av forslitne frasar: «som perler på en snor», «Beina kjennes som tømmerstokker», «Trøttheten svir bak øynene», «Det kriblet i magen». Når Nitter elles ser ut til å ha ein medviten omgang med språket, kan ho gjerne avstå frå desse.

Kjenslerusket

Det nordnorske miljøet og landskapet med geitrams, sjø og fjell og vinter og mørketid er fint skildra. Nitter har i det heile ei evne til å gå presist og komprimert til verks i romanarbeidet sitt. Men kan ein bli forpresis? Kan ein bli så presis at ein gløymer «rusket», som kjensler er? Det kan vere spennande med ein hovudperson som held alt tilbake. Men lesaren må kanskje få eit litt større glimt inn i eit menneske som faktisk synest det er krise at partnaren skal døy.

Ingvild Bræin

Ingvild Bræin er forfattar, nordist og fast bokmeldar i Dag og Tid.