Roman

Linda Skomakerstuen:

Uten innkommende ordre

Gyldendal

Vilma er 34 år og bur heime på jenterommet hos foreldra etter eit havarert sambuarskap. Ho arbeider på ein hagemøbelfabrikk som ingen er særleg opptatt av å bestille noko frå, derav tittelen Uten innkommende ordre. Det meste står stille. Men når ho på ein fest inngår eit veddemål og må bu i telt på ei øy i seks veker, byrjar ting å skje.

Då debutromanen Uten vesentlige feil eller mangler kom i 2017, viste Linda Skomakerstuen seg som ein forfattar med sans for det hendingsrike. Som debutboka er også årets bok ein slags feelgoodkrim, der både eitt og fleire mysterium dannar bakgrunnen for ei actionmetta handling. Ikkje at det ligg til rette for all verdas dramatikk på vesle Stangholmen utanfor Risør, der Vilma slår opp teltet sitt. Men det held at ein mann med ei dotter plutseleg kjem og skal opne restauranten for sommaren, at noko har skjedd i fortida, og at det er Linda Skomakerstuen som skriv boka.

Trass i at nokon har forsynt seg grådig av det gode ho hadde i livet, er Vilma er ein likandes karakter, som både manglar impulskontroll og angrar djupt når denne mangelen går utover andre. Det går med andre ord litt opp og ned med Vilma. Dei andre karakterane, som mor, far og farfar, og dei som er knytte til restauranten på Stangholmen, er alle snurrige og originale. Dette klassiske typegalleriet er ein av faktorane som gjer romanen underhaldande, men personane blir aldri plakatar. Dei er kjøt og blod og skjebnar.

Ei danningsreise

Det er i grunnen lite ein kan seie om handlinga utan å røpe for mykje, men det kan nemnast at det skjer mystiske ting på andre sida av fjorden, og kanskje har det samanheng med den uadresserte konvolutten som Vilma ein dag fann i postkassa, og som inneheldt smykket til tvillingssøster til mor hennar – tvillingsøstera som forsvann for femti år sidan.

Forfattaren er ikkje like full av vittige replikkar som i debutboka, men ho har framleis nokre fine, treffande bilde: «Jeg legger handa mi over farfars, det er som å holde i en pose med klesklyper.»

At romanen er underhaldande, hindrar han ikkje i å bere meining. Uten innkommende ordre er ein danningsroman, der Vilma endar opp som ein annan person enn ho var i byrjinga. Først er ho ei som berre klarar å komme på fire punkt som kan stå på ei liste over fine ting i livet, og «to av dem kunne like gjerne stått på en liste over bedrøveligheter». Så veks ho, der ute på øya, med alt som skjer, og ho treng ikkje lenger eingong ei liste; dei fine tinga er rundt og i henne, dei er i auget som ser. Det handlar også om verdien av å bli sett: «Aldri før har noen spurt om jeg vil se soloppgangen. Ikke solnedgangen heller, eller noe annet som skjer i naturen utenfor hagen i Trekta.»

Litt for mykje lukke

Vilma hadde opphaveleg planar om å vere heime heile sommaren og lese bøker der alt går bra til slutt. Også denne romanen følgjer ein slik struktur. Det er noko reinsande og lettande med det, men ting kan bli så lettande at dei tar av. Slik Skomakerstuen leika seg med krimsjangeren i den førre boka, kan det hende ho leikar seg med den optimistiske delen av litteraturheimen her. Men det verkar ikkje riktig som ein parodi heller. Eg skulle heller ønske det hadde slutta der det stod: «Det hadde vært fint om det sluttet nå.»

Ingvild Bræin

Ingvild Bræin er litteraturvitar og fast bokmeldar i Dag og Tid.