Roman

Sunniva Vagstad:

Fritt fall

Aschehoug

Elise er 19 år, studerer filosofi i Bergen og bur saman med far sin, Johannes. Han er forfattar, har gitt ut fleire romanar, den kritikarroste debutromanen handla ifølge han sjølv om «kompleksiteten i menneskets iboende destruktivitet». Elise er ikkje sikker på om studievalet filosofi er hennar eige eller farens, og ho vurderer å skifte til matematikk. Faren og Elise har ein god kvardagstone, med ein lett akademisk-nedlatande innarbeidd humor.

Dette er romanscenarioet då dødsbodskapen plutseleg kjem på døra: Bianca, dottera til den tidlegare sambuaren til faren, har døydd i eit basehopp på Voss. Charlotte, den tidlegare sambuaren, kjem inn i livet deira igjen. Heretter blir ting røska opp for romanpersonane og nøsta opp for lesaren.

Ein kime til krim

Det har tydelegvis vore gnissingar mellom både Johannes og Charlotte, og mellom «søstrene» Elise og Bianca, enkelte av ein viss storleik. Det samla bildet av dei involverte blir meir mangfaldig ettersom opprullinga går føre seg. Elise reiser til Voss, eigentleg berre for å hente tinga til Bianca, men blir verande og blir trekt inn i det same fallskjermmiljøet som Bianca var ein del av, og då skjer den same romantekniske rørsla der: Vagstad skildrar først ein slags liketil idyll som deretter slår sprekkar.

Plotet utviklar seg etter kvart – ganske seint, sjangermessig – til ein slags krim, og det som har vore rett spennande å følge fram til no, blir spennande på eit nytt nivå. Det kjennest ikkje pressa på noko vis, men som ein måte å bygge ut personportretta – og sjølvsagt handlinga – ytterlegare på.

Derimot kjennest det som om Vagstad som forfattar har noko til felles med Linda Skomakerstuen, som eg òg ser har fått ein takk i boka. Begge skapar interessante person- og miljøportrett med eit visst skråblikk, der lokale mysterium får spele ei rolle. Skomakerstuen er berre hakket meir klovnete, må seiast.

Langbein og briljans

Debutant Sunniva Vagstad skriv godt og drivande. Styrken hennar er at ho over nesten fire hundre sider held på merksemda vår og gir oss den informasjonen vi treng for å følgje med i den farten ho set opp: Vi skal ikkje berre ned til bakken i kontrollerte former, vi får henge over dei ulike delane av landskapet akkurat lenge nok til at vi forstår kva som skjer. Meir av ein paraglider- eller hangglidertur enn eit fallskjermhopp, slik sett.

Andre gonger skulle eg ønske ho hadde stansa i tide, som her: «Hele livet har jeg hatt en vag forestilling om at før jeg kommer så langt, vil jeg ramle ned i et kaninhull eller inn i et garderobeskap som vil føre meg enten til Eventyrland eller Narnia.» Tenk så mykje meir spennande det hadde vore om ho hadde stansa etter «garderobeskap», og late lesaren kople – eller leite opp – resten sjølv. Og når Elise overhøyrer to som pratar og ikkje sjølv må bli oppdaga, og held på å nyse, blir det vel mykje Langbein over situasjonen.

Men så kjem den observante og humoristiske sida av forfattaren til syne, og heldigvis er det denne delen vi ser klart mest til: «Fra samme område kom en enorm mørkegrønn fallskjerm gående mot meg. Først da den passerte meg, skimtet jeg en liten jente langt inni duken, hun så ut som et offer for en kjøttetende plante.»

Ingvild Bræin

Ingvild Bræin er forfattar, litteraturvitar og fast bokmeldar i Dag og Tid.