Gripande gange
Morten Bjerga skriv medrivande om å gå seg ut av sorga og inn på nye spor.
Morten Bjerga, som er lektor og busett på Sandnes, er aktuell med roman nummer fire.
Foto: Tommy Ellingsen
Roman
Morten Bjerga:
Dødevegen. El Camino de los Muertos
Samlaget
Det har vist seg før at kombinasjonen av å gå og skrive kan vere fruktbar, eitt av dei mest konkrete eksempla er Tomas Espedals roman Gå. I Morten Bjergas roman Dødevegen. El Camino de los Muertos legg hovudpersonen ut på den kjende pilegrimsferda mot Santiago de Compostela heilt sør i Spania. Han byrjar i Irún aust i Baskarland. Han har nettopp mista kona si i sjukdom og er langt nede. No får han sjå om det lar seg gjere å gå seg opp igjen.
Vi vekslar mellom landevegen og skildringar frå eit fengselstilvære, som òg er hovudpersonen sitt, to år etter vandringa. Han talar med dei døde og minnest dei levande, han filosoferer over kva som er godt og vondt, rett og gale.
Fengslande forteljing
Mykje av spenninga er knytt til spørsmålet om kvifor han er hamna i fengsel, men like viktig for drivet i romanen er den fengslande forteljemåten til Morten Bjerga. Mens hovudpersonen vandrar, luftar han tankar med seg sjølv om sitt eige liv og om filosofiske spørsmål, men han bringar òg kunnskap til lesaren om andre helgenar enn apostelen Jakob, som er hans eige mål for reisa.
Det er mykje historie å få med seg på vandringa. Om relikviesamling, som har vore stor sport i mange hundre år, får vi blant anna høyre om kurfyrste Fredrik den vise av Sachsen, som «må ha meint at det var mengda som var avgjerande. Han hadde 17443 relikviar i slottskapellet sitt i Wittenberg».
Bjerga skriv om å skrive: «Eg ramsar opp detaljar, årstal, namn, og ikkje noko av det er avgjerande i den store samanhengen. Men det hjelper. Det å skriva om det, det å prøva å få eit slags tak på det.» Han skriv om at vandraren, som aldri har gått noko særleg, no finn heilt nye krefter i seg sjølv og kan halde same farten oppover som bortover. Han blir ein ny mann. Han ser insekt på bakken og rundt seg, og observerer at Spania tydelegvis ikkje berre er flamenco, tyrefekting, festing og fyll, dagens VG og vaflar i sjømannskyrkja, men «alt det andre». Vakkert, variert landskap og først og fremst alle menneska, gjestfrie, pratsame eller tilbaketrekte. Han skriv om reinsinga: «Ein gjekk, og det var alt. Og på vegen strøymde augeblinkane mot ein.»
Tankane rekk langt
Om fengselet må eg halde tett, årsaka til den vendinga i livet får lesaren finne ut sjølv. Men det skapar dynamikk i romanen å veksle mellom desse to stadene: det fullstendig frie livet på landevegen og det fullstendig ufrie bak murane. Begge stader opplever hovudpersonen likevel at ein ikkje treng mykje for å klare seg: eit par sko, klede, mat, andre menneske. Ein kan komme langt i tankane òg.
Skrivestilen til Bjerga er både nøktern og kjensleg, men alltid medrivande, og vennleg, inkluderande. Ein får vere med på ferda, på godt og vondt.
Ingvild Bræin
Ingvild Bræin er litteraturvitar og fast bokmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Roman
Morten Bjerga:
Dødevegen. El Camino de los Muertos
Samlaget
Det har vist seg før at kombinasjonen av å gå og skrive kan vere fruktbar, eitt av dei mest konkrete eksempla er Tomas Espedals roman Gå. I Morten Bjergas roman Dødevegen. El Camino de los Muertos legg hovudpersonen ut på den kjende pilegrimsferda mot Santiago de Compostela heilt sør i Spania. Han byrjar i Irún aust i Baskarland. Han har nettopp mista kona si i sjukdom og er langt nede. No får han sjå om det lar seg gjere å gå seg opp igjen.
Vi vekslar mellom landevegen og skildringar frå eit fengselstilvære, som òg er hovudpersonen sitt, to år etter vandringa. Han talar med dei døde og minnest dei levande, han filosoferer over kva som er godt og vondt, rett og gale.
Fengslande forteljing
Mykje av spenninga er knytt til spørsmålet om kvifor han er hamna i fengsel, men like viktig for drivet i romanen er den fengslande forteljemåten til Morten Bjerga. Mens hovudpersonen vandrar, luftar han tankar med seg sjølv om sitt eige liv og om filosofiske spørsmål, men han bringar òg kunnskap til lesaren om andre helgenar enn apostelen Jakob, som er hans eige mål for reisa.
Det er mykje historie å få med seg på vandringa. Om relikviesamling, som har vore stor sport i mange hundre år, får vi blant anna høyre om kurfyrste Fredrik den vise av Sachsen, som «må ha meint at det var mengda som var avgjerande. Han hadde 17443 relikviar i slottskapellet sitt i Wittenberg».
Bjerga skriv om å skrive: «Eg ramsar opp detaljar, årstal, namn, og ikkje noko av det er avgjerande i den store samanhengen. Men det hjelper. Det å skriva om det, det å prøva å få eit slags tak på det.» Han skriv om at vandraren, som aldri har gått noko særleg, no finn heilt nye krefter i seg sjølv og kan halde same farten oppover som bortover. Han blir ein ny mann. Han ser insekt på bakken og rundt seg, og observerer at Spania tydelegvis ikkje berre er flamenco, tyrefekting, festing og fyll, dagens VG og vaflar i sjømannskyrkja, men «alt det andre». Vakkert, variert landskap og først og fremst alle menneska, gjestfrie, pratsame eller tilbaketrekte. Han skriv om reinsinga: «Ein gjekk, og det var alt. Og på vegen strøymde augeblinkane mot ein.»
Tankane rekk langt
Om fengselet må eg halde tett, årsaka til den vendinga i livet får lesaren finne ut sjølv. Men det skapar dynamikk i romanen å veksle mellom desse to stadene: det fullstendig frie livet på landevegen og det fullstendig ufrie bak murane. Begge stader opplever hovudpersonen likevel at ein ikkje treng mykje for å klare seg: eit par sko, klede, mat, andre menneske. Ein kan komme langt i tankane òg.
Skrivestilen til Bjerga er både nøktern og kjensleg, men alltid medrivande, og vennleg, inkluderande. Ein får vere med på ferda, på godt og vondt.
Ingvild Bræin
Ingvild Bræin er litteraturvitar og fast bokmeldar i Dag og Tid.
Skrivestilen til Bjerga er både nøktern og kjensleg, men alltid medrivande.
Fleire artiklar
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.
Foto: Ole Berg-Rusten / NTB
Eit spørsmål om kontroll
I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?
Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.
Foto: Samlaget
Ein av oss
Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.
Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB
Nato-toppen som sa det han tenkte
Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.
President Joe Biden og visepresident Kamala Harris i august 2023. Den økonomiske politikken deira bidrog til å få ned arbeidsløysa, men inflasjonen som tok av i 2022, gjorde større inntrykk.
Foto: Evan Vucci / AP / NTB
Harris blir heimsøkt av inflasjonen
Kanskje vart presidentvalet i USA 2024 avgjort ved bensinpumpene og i matbutikkane.
Noreg er på tredjeplass i kokainbruk i Europa.
Foto: Beate Oma Dahle / NTB
– Meiningslaust å straffe sjuke
Ronny Rene Raveen, tidlegare politimann og rusmisbrukar, vil ha avkriminalisering av rusmisbrukarar og unge opp til 25 år.