Former for liding
Eit sentralt verk i latinamerikansk samtidspoesi er kome på norsk.
Raúl Zurita vart arrestert og torturert under Augusto Pinochets militærkupp i 1973 og levde i Chile i heile perioden med diktatur.
Foto: Ukjent / Kolon forlag
DIKT
Raúl Zurita:
Skjærsild
Gjendikta frå spansk av Pedro Carmona-Alvarez
Kolon forlag
Ofte vert berre eit nennsamt utval av ein utanlandsk diktar gjendikta til norsk. I den chilenske matematikaren, ingeniøren og poeten Raúl Zuritas (f. 1950) tilfelle ville det vere vanskeleg berre å basere seg på eit utval utan å miste mykje. Pedro Carmona-Alvarez har gjendikta heile debutboka til Zurita, Skjærsild frå 1979.
Skjærsild er ei svært samansett bok som består av verbale og grafiske dikt, brev frå ein psykiater, og ja, på slutten av boka finn ein fleire prenta elektroencefalogram. Det finst eit sterk indre samband mellom dikta, og dei utdjupar kvarandre støtt.
Fengsla
Zurita opplevde å bli fengsla etter kuppet mot Salvador Allende i 1973, og han blei seinare vilkårleg banka opp på gata av politistyrkane til diktatoren Pinochet. Etter denne siste episoden skal poeten, ifølgje det opplysande etterordet til Carmona-Alvarez, ha gått heim og brennmerkt seg på kinnet, ei hending som fleire av dikta nemner: «Jeg ødela mitt forferdelige ansikt/ foran speilet/ jeg elsker deg – sa jeg til meg selv – jeg elsker deg».
Tittelen syner til Dantes Guddommelege komedie. Brennmerkinga er, i tillegg til å vere ein konkret respons på den kristne oppmodinga om å vende det andre kinnet til, ein type konkret smertefull skriving, som Zurita ønskjer å innlemme i poesiomgrepet. Ein kan sjå det som teikn på at han ønskjer å sprenge diktet or diktbokas format. Han vil så å seie ha diktet ut på gatene og gatene inn i diktet.
Kryssande liner
Nokre av dei mest uroande og finaste diktsekvensane i denne boka ber tittelen «Atacamaørkenen». Her er den politiske valden, døden og lidinga indirekte til stades og er vorten til ein del av landskapet. Men også landskapet er i rørsle, på veg bort, som om det var dødt.
Det som kjenneteiknar Zuritas lyrikk, er at han kryssar over ulike felt og område. Her er det slett ikkje parallelle univers som vert teikna opp, det er alltid kryssande liner, kollisjonar, møtestader. Zurita koplar saman ulike plan og nivå, slik han koplar saman røynd med dikt og det individuelle med det abstrakte. Slik vert krossen til ein – indirekte og direkte – berande figur i boka, som både syner til den abstrakte geometrien, til landskapet, til kroppens «skrevende bein», til det religiøse og, ikkje minst, til symbolet på liding. Det er smerta Zurita alltid verkar å vende attende til i ei diktbok som både er opprivande og ven.
Sindre Ekrheim
Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
DIKT
Raúl Zurita:
Skjærsild
Gjendikta frå spansk av Pedro Carmona-Alvarez
Kolon forlag
Ofte vert berre eit nennsamt utval av ein utanlandsk diktar gjendikta til norsk. I den chilenske matematikaren, ingeniøren og poeten Raúl Zuritas (f. 1950) tilfelle ville det vere vanskeleg berre å basere seg på eit utval utan å miste mykje. Pedro Carmona-Alvarez har gjendikta heile debutboka til Zurita, Skjærsild frå 1979.
Skjærsild er ei svært samansett bok som består av verbale og grafiske dikt, brev frå ein psykiater, og ja, på slutten av boka finn ein fleire prenta elektroencefalogram. Det finst eit sterk indre samband mellom dikta, og dei utdjupar kvarandre støtt.
Fengsla
Zurita opplevde å bli fengsla etter kuppet mot Salvador Allende i 1973, og han blei seinare vilkårleg banka opp på gata av politistyrkane til diktatoren Pinochet. Etter denne siste episoden skal poeten, ifølgje det opplysande etterordet til Carmona-Alvarez, ha gått heim og brennmerkt seg på kinnet, ei hending som fleire av dikta nemner: «Jeg ødela mitt forferdelige ansikt/ foran speilet/ jeg elsker deg – sa jeg til meg selv – jeg elsker deg».
Tittelen syner til Dantes Guddommelege komedie. Brennmerkinga er, i tillegg til å vere ein konkret respons på den kristne oppmodinga om å vende det andre kinnet til, ein type konkret smertefull skriving, som Zurita ønskjer å innlemme i poesiomgrepet. Ein kan sjå det som teikn på at han ønskjer å sprenge diktet or diktbokas format. Han vil så å seie ha diktet ut på gatene og gatene inn i diktet.
Kryssande liner
Nokre av dei mest uroande og finaste diktsekvensane i denne boka ber tittelen «Atacamaørkenen». Her er den politiske valden, døden og lidinga indirekte til stades og er vorten til ein del av landskapet. Men også landskapet er i rørsle, på veg bort, som om det var dødt.
Det som kjenneteiknar Zuritas lyrikk, er at han kryssar over ulike felt og område. Her er det slett ikkje parallelle univers som vert teikna opp, det er alltid kryssande liner, kollisjonar, møtestader. Zurita koplar saman ulike plan og nivå, slik han koplar saman røynd med dikt og det individuelle med det abstrakte. Slik vert krossen til ein – indirekte og direkte – berande figur i boka, som både syner til den abstrakte geometrien, til landskapet, til kroppens «skrevende bein», til det religiøse og, ikkje minst, til symbolet på liding. Det er smerta Zurita alltid verkar å vende attende til i ei diktbok som både er opprivande og ven.
Sindre Ekrheim
Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.
Zurita koplar saman ulike plan og nivå, slik han koplar saman røynd med dikt og det individuelle med det abstrakte.
Fleire artiklar
Foto: Gorm Kallestad / NTB
Erling Kittelsen er blant dei mest mangsidige av norske poetar, skriv Jan Erik Vold.
Rondanecupen på Otta er ei bridgetevling stinn av tradisjon.
Foto: Otta bridgeklubb
«Det finst bridgespelarar i kvar ein avkrok.»
Jill Stein på eit valkampmøte i Dearborn i Michigan 6. oktober. I vippestaten Michigan fryktar demokratane at Stein skal ta mange røyster frå Harris.
Foto: Rebecca Cook / Reuters / NTB
Stein kan velte lasset
Jill Stein, kandidaten til Dei grøne, er valjokeren demokratane gjerne skulle vore forutan.
Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.
Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss
Orda mellom oss
Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.
Teikning: May LInn Clement