Dikt

Svanhild Amdal Telnes:

Å jage ein hjort i døden

Gyldendal 2021

Svanhild Amdal Telnes vart i 2018 nominert til Tarjei Vesaas’ debutantpris for diktboka Om natta brukar mor dråpeteljar.

I den andre diktboka hennar, Å jage ein hjort i døden, vert ei ettersivilisatorisk verd skissert opp. Den moderne, industrielle og teknologiske verda er tilbakelagd til fordel for ei enklare livsform og ein ny samfunnsformasjon.

Nokon har rodd ut frå fastlandet, brent båtane sine, busett seg på ei øy og isolert seg frå resten av verda. Dei vande familierelasjonane er oppløyste, alle vert anten omtala som «onklar» eller «tanter», «bror» og «syster» – og «alt er/ flytande, felles og delbart.» Dei bur i hytter og livnærer seg av sanking og jakt. Det som er knytt til fastlandet og fortida, er forbode å minnast – sjølv om det nye samfunnet verkar å vere ein regresjon, ein tilbakegang til noko enklare.

Poetisk forteljing

Det lyriske eget, som er ei ung jente, oppdagar at hendene hennar har lækjande krefter då ein av brørne hennar vert sjuk. Etter ei stund verkar det som posisjonen hennar er utsett idet dei ekstraordinære evnene gjer at ho skil seg frå fellesskapen: «Eg sovnar som syster (...) og eg/ vaknar som ulv.» Og det er slett ikkje så sikkert at soga endar godt for eget: «Hendene mine er faklar/ og alt rundt meg skal brenne.»

Enkeltdikta gjer nedslag, skisserer små sekvensar, episodar og punkt, men til saman dannar diktboka ei forteljing om denne nye samfunnsformasjonen. Det er mogleg å lese den poetiske forteljinga på ulike nivå: som eit sivilisatorisk samanbrot i kjølvatnet av ei økologisk krise.

Utanfor fellesskapen

Samstundes skildrar dikta freistnaden på å bryte ut av mønstera ved at nokon lever annleis enn hopen. Samfunnet på øya støyter seg ut frå fastlandssamfunnet, og det lyriske eget vert utskild frå øyfellesskapen gjennom dei lækjande evnene. I tillegg verkar dette samfunnet å dyrke nokre tabu som gjer at det får ubehagelege totalitære trekk.

Svanhild Amdal Telnes skapar eit bilete og eit univers som gjer det mogleg å kjenne og sjå dynamikkar mellom ulike grupper, og korleis det er å hamne utanfor fellesskapen. Sjølv om dikta skildrar overskridande krefter, er dei disiplinerte, berre sjå alle dei gjennomførte motiva som har med overgangar, overskridingar og overgangsritar å gjere: overgangen frå fastlandet til øya, frå sivilisasjon til eit arkaisk, enklare samfunn, frå fellesskapen til individ til utanforskap, frå barn til vaksen, frå menneske til dyr.

Språket er undrande, roleg, og det eig ei særeigen rørsle og kraft.

Sindre Ekrheim

Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.