Roman

Ellen Mari Thelle:

Sanger fra trær

Flamme Forlag

Eg var nysgjerrig på denne boka. Som alle bøker frå Flamme Forlag er denne òg pent innpakka, fint designa, god å halde i, med litt friksjon i omslaget. Og som så ofte veit ein aldri heilt kva ein får når ein ser på det nøytrale omslaget. Spennande. 

Når eg blar om, tar det likevel lang tid før eg kjem inn i sjølve stoffet. Eg skjøner raskt at tittelen Sanger fra trær peiker på at forteljarstemma høyrer til ulike tre som veks kring hovudpersonen Sol; kapitla heiter slikt som «Sypressen i bakhagen», «Hagtornen utenfor soveromsvinduet», «Asken bak kirken», «Lønnen i Torshovgata».

Trea er førstepersonsforteljarar og rettar seg mot eit du, som altså er Sol. Det er i seg sjølv eit fint og originalt grep, trea har òg evne til å sette seg inn i situasjonen til menneska: «Det er litt kaldt her du sitter. Gulvvarmen har du slått av nå som vinteren er på hell. Du reiser deg, setter deg i sofaen, tar et pledd over lårene.»

Måteleg interessant

Det er berre det at det blir litt forvirrande med denne du-forma. Som lesar må ein særleg i byrjinga «omsetje» det som skjer, og bruke krefter på å skjøne kven som snakkar, og til kven.

Greitt nok, ein kan krevje noko av lesaren. Men i tillegg kjem ei røys med namn (Elise, Lars, Hans, Helle, Guro, Stina, Kåre, Oda, Morten, Sander, tante Bea, onkel Oskar og så vidare) som i alle fall eg ikkje klarer å plassere utan vidare, då det ikkje følgjer så mange karakteristikkar med dei.

Eg må bla tilbake for å fote meg alt på side to, og slik held det fram. No er det ikkje sikkert at det er så viktig, i denne boka, å hugse alle frå kvarandre. Det litterære prosjektet kan vere eit anna. Likevel må ein lesar få høve til å henge med når personane og namna først er lanserte. 

Settingen er gravferda til Sols mor, og heile handlinga går eigentleg ut på at dei gjenverande familiemedlemene snakkar om ho og om andre som har gått bort gjennom åra, og om livet og skjebnen deira.

Forfattaren gjengir samtalar mellom personane, og det er måteleg interessant. Som liv er det kanskje verdt å høyre på, men som litteratur? Replikkane kan høyrast slik ut: «Ja. Jeg har en søster som er fire år eldre, og en bror, William. Han er bare et og et halvt år eldre. Vi har det fint sammen. Helt greit, i hvert fall. William ringer ganske ofte. Grete ringer ikke, men hun kommer bortom.» Eller: «Hun jobber i markedsavdelingen til Tine. Utvikler design på produktene, både de klassiske og gamle produktene. Melkekartongene, ostene og sånn, men også de nyere satsningene deres.» Det er ikkje særs spennande. 

Kvifor og kva?

Eg slit med å finne andre litterære grep enn treforteljarane som gjer noko som helst med meg. Mest blir eg sittande og undre meg over kvifor eg skal lese trivielle samtalar om smått og stort. Dei handlar jo om liv og død, det er ikkje lite som står på spel. Mange av personane kunne trenge ein klapp på skuldra og fortener vår sympati, men samtalane er berre refererte. Det blir sjeldan til litteratur. 

Så eg er litt usikker på kva forfattaren vil med utgivinga, og kva ho meiner eg skal få ut av ho. Sjølv om eg er open for at eg kan ha misforstått noko, er eg av den oppfatninga at eg må få litt hjelp av forfattaren til å sjå den litterære kvaliteten i verket, som eg reknar med ho sjølv meiner finst der. 

Ingvild Bræin

Ingvild Bræin er forfattar, nordist og fast bokmeldar i Dag og Tid.