Dikt

Endre Ruset og Harry Man:

Deretter

Flamme forlag

Terroråtaket på Utøya og i Regjeringskvartalet 22. juli 2011 er omdreiingspunktet i denne diktboka, skriven fram som eit samarbeidsprosjekt mellom den norske poeten Endre Ruset og den engelske poeten Harry Man.

Jamvel om diktbokas tittel Deretter peikar på ei ettertid og eit skilje i tida, handsamar ikkje dikta det norske traumet, det vil seie det manglande oppgjeret med det ideologiske tankegodset som motiverte massedrapsmannen. Dikta samlar seg om hendingane og dei bølgjene av sorg og sjokk massedrapet forårsaka. Sommaridyllen som forvandlar seg til eit apokalyptisk scene, og den etterfølgjande sorga.

I tråd med dette vil ein finne ein høg frekvens av forvandlingsmotiv og hav- og bølgjebilete strøymande gjennom dikta. Slik koplar også boka seg til ein lang elegisk tradisjon.

Rørlege monument

Bokstavane i dikta former grafisk konturane av andlet som lyser kvitt på boksidene, og kvar andletskontur ein finn i boka, har eit eige særpreg. Gjennom andleta strøymer orda, men rett nok vert ordstraumen iblant broten opp i enkeltbokstavar som gjer rytmen stakkato, der dei dannar auge eller munn eller vert til ein kontur mot det kvite fråværet. Kombinasjonen av det visuelle og verbaltekstlege gjer dikta til rørlege monument.

Dikta er skrivne til eit smertefullt høve. Dei krinsar om ein autentisk kjerne som involverer mange, frå dei direkte råka til det norske kollektivet. Utfordinga er å finne eit gyldig språk til illgjerningane og tapet.

Då Pier Paolo Pasolini skreiv diktet «Patmos» rett etter terroranslaget på Piazza Fontana i Milano 1969, forma han det som ein kollasj beståande av tre element og respektive stilartar: det apokalyptiske, dei journalistiske nekrologane over alle offera og ein politisk polemikk. Dei ulike elementa blei bundne saman i det autentiske eget til forfattaren.

Radikalt stilbrot

I Deretter finn ein eitt radikalt stilbrot, representert av midtseksjonen i boka, som lenar seg sterkt på obduksjonsrapportane. Nærgåande klinisk og svært brutalt får ein her høyre om korleis kulene treffer og kor dei går ut av kroppane.

Når det gjeld eget i Deretter, er det fleksibelt og flyttbart, for brått åndeleggjer det noko, brått manifesterer det ei røyst, dei etterlatne, vener, offera. Slik svingar dikta frå vene, rytmiske sekvensar til slåande formuleringar som hektar seg fast i lesaren: «Sorg. En/ slags kjærlighet du ikke kan falle ut av.»

Eg har sans for den forsiktige, tilbakehaldne, men likevel klåre språkbruken, nett som om poetane veit at i dette høvet kan dei få alle til å gråte, men dei vil ikkje gi seg inn på den vegen, snarare halde fast det som er så vanskeleg å ta og halde i, fråværet.

Sindre Ekrheim

Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.