Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

BokMeldingar

Eit solid stykke arbeid

Gaute Heivoll skriv storslått om dei små tinga og smålåtent om dei store.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Gaute Heivoll har vunne Brageprisen, blant andre prisar, sidan han debuterte i 2002.

Gaute Heivoll har vunne Brageprisen, blant andre prisar, sidan han debuterte i 2002.

Foto: Monika Holand Bøe

Gaute Heivoll har vunne Brageprisen, blant andre prisar, sidan han debuterte i 2002.

Gaute Heivoll har vunne Brageprisen, blant andre prisar, sidan han debuterte i 2002.

Foto: Monika Holand Bøe

3720
20241115
3720
20241115

Roman

Gaute Heivoll:

Min tid i disse skogene

Tiden

Eg tenkte først eg skulle innleie denne bokmeldinga med ingressen «Den som ventar på noko godt, ventar kanskje forgjeves». Men så slo det meg at nokon kunne tru eg meinte sjølve romanen til Gaute Heivoll. Eg meinte å sikte til handlinga, men det kunne eg ikkje ta sjansen på var opplagt. 

Sidan debuten i 2002 har Gaute Heivoll gitt ut ei lang rekke romanar, noveller og barnebøker. Ofte, men ikkje alltid, har han lagt det litterære landskapet tett opp til sitt eige Finsland i Vest-Agder. Bygdelivet på Sørlandet kling også i årets roman, Min tid i disse skogene.

«Heivoll har skrive ei svær forteljing på alle måtar.»

Saliggjerande venting?

Vi følger hovudpersonen Johannes frå 1932 til 1974. Han er odelsgut på ein gard, men seier som ein annan Tarjei Vesaas frå seg garden, etterlèt han til den yngre broren og kjøper seg ein gard ikkje så langt unna. Dette har å gjere med den gåtefulle kona Ingeborg, som plutseleg finn ut at ho ikkje kan bu på familiegarden hans lenger. Han får aldri noka forklaring på dette, han veit berre at han vil følge henne i tjukt og tynt, så då får dei heller flytte.

Gåtefull er kanskje ikkje ordet; nokre vil kalle henne klin kokos. Andre vil seie at ho ligg under for sterke psykiske lidingar. Ho legg stadig ut på vandringar nattetid utan å seie kvar ho har vore, og ho har periodar då ho er både utilrekneleg og valdeleg. Johannes sjølv finn seg i det, og ventar. «Han levde et liv ingen kunne leve. Likevel fortsatte han. Det var dette han kunne. Det gjaldt å vente, slik han alltid hadde gjort. Vente på våren. Vente på regnet. Vente på snøen. Vente på de gode dagene som kanskje kunne komme tilbake.»

Johannes skal gjennom mange prøvingar. Dei flyttar fleire gongar, Ingeborg går i lås, men han konstaterer om og om igjen at ei omstilling han trudde skulle vere umogleg, viser seg å vere «enkel». Det er berre å fortsette rett fram, så blir alt bra til slutt. Vel, blir det det?

Einsemd og fellesskap

Heivoll har skrive ei svær forteljing på alle måtar. Ikkje berre er romanen på 464 sider, han dekker òg eit stort tidsspenn i historia. Tilbakeblikk utvidar denne perioden. Liv og skjebnar og personlegdomar i familie og lokalsamfunn trer fram. Ingeborg sjølv blir aldri svanger med anna enn skjebne, og mangelen på eit barn i huset blir ei underliggande sorg for dei to.

Når Ingeborg må leggast inn på institusjon, viser Heivoll korleis Johannes både kan bli rastlaus og kjenne seg mindre heil, men òg korleis han kan blomstre fordi han tar meir del i fellesskapen i det vesle samfunnet. Naboane tar òg del i hans og Ingeborgs ve og vel. Dei hjelper til med gardsarbeid. Dei trår til når Ingeborg er på tulltur. Dei inviterer Johannes med på jakt og juletrefestar.

Blant dei solide portretta av menneska rundt finn vi ei rørande skildring av Johannes’ forhold til nabojenta Tone, som rek i garden, og som han opnar seg for. Ho blir på mange måtar det barnet han aldri sjølv fekk, men som han likevel fekk knyte seg til.

Scena der Johannes får oppleve nokre veker som lærarvikar, utgjer ei strålande forteljing om meistring og livsglede. Og når Ingeborg, som er ein kløppar på teppeveving, begynner å klippe opp stoff, men berre lar remsene falle til golvet, anar vi at ein ny forfallsperiode er på gang.

Gaute Heivolls roman er ein studie i ei historisk tid, i eit geografisk landskap, i samfunn og relasjonar. Men når det gjeld spørsmålet om den som ventar på noko godt, ventar forgjeves, er svaret tvitydig. Det blir opp til lesaren å avgjere.

Ingvild Bræin

Ingvild Bræin er forfattar, nordist og fast bokmeldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Roman

Gaute Heivoll:

Min tid i disse skogene

Tiden

Eg tenkte først eg skulle innleie denne bokmeldinga med ingressen «Den som ventar på noko godt, ventar kanskje forgjeves». Men så slo det meg at nokon kunne tru eg meinte sjølve romanen til Gaute Heivoll. Eg meinte å sikte til handlinga, men det kunne eg ikkje ta sjansen på var opplagt. 

Sidan debuten i 2002 har Gaute Heivoll gitt ut ei lang rekke romanar, noveller og barnebøker. Ofte, men ikkje alltid, har han lagt det litterære landskapet tett opp til sitt eige Finsland i Vest-Agder. Bygdelivet på Sørlandet kling også i årets roman, Min tid i disse skogene.

«Heivoll har skrive ei svær forteljing på alle måtar.»

Saliggjerande venting?

Vi følger hovudpersonen Johannes frå 1932 til 1974. Han er odelsgut på ein gard, men seier som ein annan Tarjei Vesaas frå seg garden, etterlèt han til den yngre broren og kjøper seg ein gard ikkje så langt unna. Dette har å gjere med den gåtefulle kona Ingeborg, som plutseleg finn ut at ho ikkje kan bu på familiegarden hans lenger. Han får aldri noka forklaring på dette, han veit berre at han vil følge henne i tjukt og tynt, så då får dei heller flytte.

Gåtefull er kanskje ikkje ordet; nokre vil kalle henne klin kokos. Andre vil seie at ho ligg under for sterke psykiske lidingar. Ho legg stadig ut på vandringar nattetid utan å seie kvar ho har vore, og ho har periodar då ho er både utilrekneleg og valdeleg. Johannes sjølv finn seg i det, og ventar. «Han levde et liv ingen kunne leve. Likevel fortsatte han. Det var dette han kunne. Det gjaldt å vente, slik han alltid hadde gjort. Vente på våren. Vente på regnet. Vente på snøen. Vente på de gode dagene som kanskje kunne komme tilbake.»

Johannes skal gjennom mange prøvingar. Dei flyttar fleire gongar, Ingeborg går i lås, men han konstaterer om og om igjen at ei omstilling han trudde skulle vere umogleg, viser seg å vere «enkel». Det er berre å fortsette rett fram, så blir alt bra til slutt. Vel, blir det det?

Einsemd og fellesskap

Heivoll har skrive ei svær forteljing på alle måtar. Ikkje berre er romanen på 464 sider, han dekker òg eit stort tidsspenn i historia. Tilbakeblikk utvidar denne perioden. Liv og skjebnar og personlegdomar i familie og lokalsamfunn trer fram. Ingeborg sjølv blir aldri svanger med anna enn skjebne, og mangelen på eit barn i huset blir ei underliggande sorg for dei to.

Når Ingeborg må leggast inn på institusjon, viser Heivoll korleis Johannes både kan bli rastlaus og kjenne seg mindre heil, men òg korleis han kan blomstre fordi han tar meir del i fellesskapen i det vesle samfunnet. Naboane tar òg del i hans og Ingeborgs ve og vel. Dei hjelper til med gardsarbeid. Dei trår til når Ingeborg er på tulltur. Dei inviterer Johannes med på jakt og juletrefestar.

Blant dei solide portretta av menneska rundt finn vi ei rørande skildring av Johannes’ forhold til nabojenta Tone, som rek i garden, og som han opnar seg for. Ho blir på mange måtar det barnet han aldri sjølv fekk, men som han likevel fekk knyte seg til.

Scena der Johannes får oppleve nokre veker som lærarvikar, utgjer ei strålande forteljing om meistring og livsglede. Og når Ingeborg, som er ein kløppar på teppeveving, begynner å klippe opp stoff, men berre lar remsene falle til golvet, anar vi at ein ny forfallsperiode er på gang.

Gaute Heivolls roman er ein studie i ei historisk tid, i eit geografisk landskap, i samfunn og relasjonar. Men når det gjeld spørsmålet om den som ventar på noko godt, ventar forgjeves, er svaret tvitydig. Det blir opp til lesaren å avgjere.

Ingvild Bræin

Ingvild Bræin er forfattar, nordist og fast bokmeldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Bjørn Olaf Johannessen er manusforfattar for ei rekkje filmar og TV-seriar. Årets roman er den tredje sidan debuten i 2017.

Bjørn Olaf Johannessen er manusforfattar for ei rekkje filmar og TV-seriar. Årets roman er den tredje sidan debuten i 2017.

Foto: Jacob Johannessen Maske

BokMeldingar

Inni er me like, men det er utanpå

Bjørn Olaf Johannessen skriv artig, men mest utanpå om det innvendige.

Odd W. Surén
Bjørn Olaf Johannessen er manusforfattar for ei rekkje filmar og TV-seriar. Årets roman er den tredje sidan debuten i 2017.

Bjørn Olaf Johannessen er manusforfattar for ei rekkje filmar og TV-seriar. Årets roman er den tredje sidan debuten i 2017.

Foto: Jacob Johannessen Maske

BokMeldingar

Inni er me like, men det er utanpå

Bjørn Olaf Johannessen skriv artig, men mest utanpå om det innvendige.

Odd W. Surén
Stridsvogner øver på å slå attende kinesiske landgangsstyrkar på Penghu-øyane i Taiwansundet.

Stridsvogner øver på å slå attende kinesiske landgangsstyrkar på Penghu-øyane i Taiwansundet.

Foto: Taiwan Military News Agency / Taiwan's Defense Ministry / AP / NTB

UtanriksSamfunn

Starten på ein storkrig?

For tida bur eg i eit fredeleg, demokratisk og velståande land, som risikerer å utløysa den neste storkrigen i verda.

HalvorEifring
Stridsvogner øver på å slå attende kinesiske landgangsstyrkar på Penghu-øyane i Taiwansundet.

Stridsvogner øver på å slå attende kinesiske landgangsstyrkar på Penghu-øyane i Taiwansundet.

Foto: Taiwan Military News Agency / Taiwan's Defense Ministry / AP / NTB

UtanriksSamfunn

Starten på ein storkrig?

For tida bur eg i eit fredeleg, demokratisk og velståande land, som risikerer å utløysa den neste storkrigen i verda.

HalvorEifring

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis