Forteljingar

Marit O. Kaldhol:

Mjølketannmuseet

Samlaget

«Absurde fablar og surrealistiske forteljingar», kallar forlaget Marit O. Kaldhols Mjølketannmuseet. Dei tar ikkje for hardt i. Her møter vi kvinner som føder egg, fisk og stein, barn som blir stua vekk i ein koffert i ein oppbevaringsboks eller haldne i bur av hønsenetting, og søskenpar som hiv foreldra sine på bålet.

Denne underleggjerande forteljeforma er sjølvsagt ikkje berre leik, sjølv om forma er leiken. Ho er meint å seie noko om verkelegheita frå ein annan kant. Nøyaktig kva kvar enkelt tekst tyder, blir opp til lesaren å tolke. Kva tyder dette for meg? Kva tyder det for deg at Gregor Samsa i Kafkas Forvandlingen ein dag vaknar og er blitt eit insekt? Kva hadde det å seie i den politiske samtida hans? Kven snakka han til?

Grufullt morosam

I desse 26 merkverdige forteljingane finst det gjennomgangsmotiv som livsløp, vatn, stein, kvinne/mor, barn og fødsel. Tekstane heng saman som konsept, sjølv om dei har ulik eigenart. Tematisk undersøker dei ofte familierelasjonar. Felles for dei er òg at dei gjennom det underleggjerande grepet ommøblerer hjernen vår under lesinga. Vi blir tvinga til å sjå for oss heilt andre bilde enn vi kjenner frå før. Morosamt er det òg: «Da° hunden dør, gjer det ingenting, for i mellomtida har mannen fa°tt seg kone.» «Ei kvinne giftar seg med ein hund. Hunden kjøper seg ein sykkel.» Eller «– Skund deg, kom. Mor er begynt a° mygle.»

«Skråstilt tann» begynner slik: «Eit par fa°r eit barn som er sa° stygt at dei ikkje vil ha det.» Dei prøver alt dei kan å bli kvitt det: kaste det i bosset, gløyme det igjen på kjøpesenteret, selje det til omreisande sirkus, plassere det i ein berg-og-dal-bane, usikra. Teksten er grufullt morosam, og folk kan med fordel droppe Netflix ei lita stund og lese han høgt for kvarandre, slik ein gjorde i gamle dagar. Ein annan favoritt er «Mor og fisk», der mor altså føder ein fisk og følgjer han opp gjennom puberteten med alle dei utfordringane pubertetsfiskar kan by på. Ein tredje er «Skjelsamlarane», der mor myglar og forfell, og barna til sist endar i ein pussig arvestrid der det handlar om å tene pengar på å vise fram «verdas minste mor».

Noko for kvar

Blant alle dei originale bilda er det eitt som slår meg som litt for velbrukt: «Ei kvinne gir bort hjartet sitt til ein mann. Han set tennene i det, et gra°dig, et seg mett.» At eit kvinnehjarte blir ete av ein mann, opplever eg at eg har blitt presentert for mange gongar før. I tillegg er tekstar som «Blodspor» og «Badekaret» noko uforløyste. No er det ikkje så lett å avgjere kva tid ein surrealistisk tekst er forløyst, men det handlar om kjensla av at teksten blir for innforstått eller ikkje gir noko særleg.

Men dette er for bagatellar å rekne i ei elles fornøyeleg og undringsskapande samling tekstar som også språkleg er svært gjennomarbeidd.

Ingvild Bræin

Ingvild Bræin er litteraturvitar og fast bokmeldar i Dag og Tid.