Dikt

Tua Forsström:

Notater

Gjendikta av Gunnar Wærness
Cappelen Damm

Denne trøyste- og sørgjeboka skreiv den finlandssvenske poeten Tua Forsström då barnebarnet hennar døydde av leukemi. Dikta kom på svensk i fjor og er omsette til norsk av poeten Gunnar Wærness, som bok nummer to i Nord, ein gjendiktingsserie for nordisk lyrikk. Tua Forsström fekk Nordisk råds litteraturpris i 1998.

Med nokre få unnatak er dikta reinska for store kjensleuttrykk. Den anonyme tittelen Notater strekar under dette. Det er mellom linene at fortvilinga trykker.

Vekslande form

Grunnsituasjonen i diktboka er at eg-personen og jenta Vanessa går ned til ein innsjø, til ei strand. Frå den stranda vender dei ikkje samla attende.

Dikta er vekslande i forma – nett slik sorga utleverer den sørgjande til eit ras av motseiingsfylte kjensler og erfaringar. Sverjande, gjentakande sekvensar som går i ring, vert avløyste av utbrot og meir ordfattige og atterhaldne sekvensar.

I siste bolken finst eit knippe essayistiske dikt som alle ber tittelen «Om å ta til seg lærdom og ikke glemme». Dei diskuterer og søkjer trøyst i sitat frå andre poetar og forfattarar, og spør kva døden lærer oss. Her er også eit underleg, fint dikt, bygd på eit TV-intervju frå ein barnehage, attgjeve fritt etter poetens minne. Jenta ordlegg seg slik: «Om ingen kommer for å hente, får barna komme til oss.» Kven er det som tek hand om den som dør, kven tek hand om den som sørgjer? At den yngste har gått først i døden, har skipla ordenen, og dette slår inn i språket.

Ei slik radikal tapserfaring kastar ein attende til eit nullpunkt og kan føre til samanbrot i uttrykksevna. Ein må byrje på nytt. Kanskje forklarer det den vekslande utseieposisjonen i dikta. Umerkeleg glir vaksenrøysta over i ei barnerøyst og attende. Barnet kan verte rådspurt, som om det visste alt: «Men hva skal vi gjøre med tingene dine?» Kan hende smeltar dei to røystene saman i dikta, men også det er umogleg: «Begge er vi i feil verden, bare ikke i den samme.»

Trøyst

Notater er fortvilte og uredde dikt. Dei grip lesaren fordi dei gir rom, slik også dikta evnar å romme barnet som glir unna.

For Forsström er det trøyst å finne hos den engelske poeten W.H. Auden: «Men hva kan diktene gjøre da? Tillate oss å omgås med de døde, sa W H Auden.»

Sindre Ekrheim

Sindre Ekrheim er lyrikar og fast lyrikkmeldar i Dag og Tid.