Roman

Ingrid Melfald Hafredal:

De som venter

Oktober

Kva skjer når nokon blir borte? Når ein ikkje veit kva som har skjedd, om personen lever eller er død? Det veit Bjørn og dottera Silje, etter at mor til Silje, Kjersti, ein dag forsvinn. Etter sju år har dei fått livet sitt omtrentleg på plass, men holet etter mora er framleis stort og utetteleg.

Dirringa

Romanen De som venter er delt i tre. Vi får først historia frå Bjørn si side, deretter frå Silje, til sist er det Kjersti sjølv som kjem til orde. Bjørn er friluftslivslærar ved ein høgskule. Han er godt likt av elevane og har sjølv eit nært forhold til naturen. Han vekslar mellom å engasjere seg i kvardagen og gi seg over til saknet av Kjersti, mellom anna ved å lese dagbøkene hennar.

Silje studerer i ein annan by, ho bur i kollektiv og er ikkje sikker på om ho vil bli lærar eller kunstnar. Det er noko skada over henne, ho saknar mora intenst, og ho tar fram minne og undersøker dei. Ho oppsøker ei synsk dame for å få svar.

Ingrid Melfald Hafredal bygger opp dei ulike stemmene meisterleg. Forsvinningshistoria byr på si eiga spenning, men i tillegg utviklar ho både Silje og Bjørn slik at den indre rakninga deira kjem meir og meir til syne. Når temperaturen blir høg nok, er det slutt på å høyre frå dei. Då står ei dirring igjen for ein svimmel lesar, som blar nysgjerrig vidare.

Ulike verdsbilde

Mysteriet er elegant turnert gjennom stemmene til dei etterlatne, men interessant er det òg korleis Hafredal får fram ulike verds- og situasjonsoppfatningar. Silje kjem ved eit tidspunkt på besøk til faren; dei har glidd frå kvarandre siste året. I Bjørns kapittel høyrer vi korleis han «gjenfortel» dette møtet. I Siljes kapittel får vi servert den same hendinga, men då med forskyvingar: Ho hugsar det annleis, ho har lagt vekt på andre ting i samtalen, ho har sine eigne tolkingar av farens vesen og framferd.

Ein underliggande tematikk er òg mistrua. Når Bjørn ein gong er blitt mistenkt for å ha noko med forsvinninga å gjere, kan han nokosinne riste av seg mistanken, sjølv om han ikkje lenger er i søkelyset? Mistenker kollegaer han, folk i bygda, hans eiga dotter? Mistenker lesaren han? Eller er det berre han som mistenker folk for å mistenke han?: «Ok, sier jeg, men da har jeg alt sett det, draget over ansiktet de alle fa°r, tvilen som legger seg som et rusk i øyet.» Silje lurer, hjarteskjerande nok, på om ho er ein person «som folk forsvinner fra».

Det er mange måtar å bli borte på, for seg sjølv og andre.

For mykje krut

Når vi høyrer frå Kjersti sjølv (i tida før forsvinninga), kjem det fram at ho har sider som familien ikkje naudsynleg har fanga opp. Ho er en fri sjel, men noko ustabil. Hafredal plantar spor som peikar mot ulike forklaringar på forsvinninga. Ein fri og ustabil person kan for eksempel velje å forlate alt sjølv, kan ein tenke. Andre spor peikar mot ei ufrivillig forsvinning.

I eit så gjennomkomponert univers av motiv og teoriar, med ei formidabel og kresen språkføring, blir eg likevel skuffa på to punkt. Eg synest delen om Silje er ni sider for lang. Det ville vore krutsterkt å stanse før denne oppnøstande halen. Det andre er at det mot slutten blir planta for mange spor, utan at eg kan seie kvifor eg meiner det, eller i kva retning det er meint å peike. Dette gjer at eg nok synest lufta gjekk litt ut av ballongen der eg ønskte at han skulle ta av. Men sett frå ein annan ståstad er det ikkje naudsynleg slik. Apropos røyndomsforskyvinga.

Ingvild Bræin

Ingvild Bræin er forfattar, nordist og fast bokmeldar i Dag og Tid.