Roman

Eirik Willyson:

Odalen

Tiden

«Er det noe den norske litterære offentligheten ikke trenger (…) så er det enda en debutroman av en forholdsvis ung mann som forteller om dette med å vokse opp et sted ute på landsbygda og lengte etter noe helt annet», skriv Eirik Willyson i sin debutroman om ein ung mann som veks opp på bygda og lengtar etter noko anna. Så ein kan ikkje akkurat arrestere forfattaren for å mangle sjølvinnsikt.

Talande kontrastar

Så handlar heller ikkje Odalen berre om bygd og by, lengt og danning, kriser og openberringar, eller kva debutromanar brukar innehalde. Romanen handlar grunnleggande sett om å skrive. Om å få ein idé, å omsetje han til skrift, om å la eit manus ligge i ein skuff i årevis eller bere det med seg til eit forlag. Det handlar om håp og forventningar ein har til både forleggar, redaktør og kritikar – og til om ein i det heile kjem så langt som til å bli vurdert av desse.

Alt dette tenker hovudpersonen på mens han lever i eit samliv med Åsa. Ho er spontan, han er grunnande. Som skodespelar må ho innordne seg eit fellesskap, han er som skrivande ein soloartist. Kontrastane mellom dei er med på å peike på utfordringane han har i sitt eige yrke.

Ikkje straumlinjeforma

Den vesle romanen på om lag hundre sider er strammast i første halvdel. Her les vi om hovudpersonen sjølv i kvardagslivet, og om arbeidet hans med ein roman som handlar om eit ungt par som vel å ta ein pause på fem år for deretter å kunne velje kvarandre på nytt, som om forholdet skulle vere meir gjennomtenkt då.

Det kan høyrast innovervendt ut at ein forfattar vel å skrive om å skrive, men det kjennest ikkje slik, tvert om er det interessant å bli tatt med inn i denne verda. Språket hans er klarast då, dei litterære kvalitetane sterkast.

Når Willyson kommenterer skrivemetodar direkte, som her, kan ein lese det som eit vittig spark til romansjangeren: «Faren min var nærmere to meter høy. Han hadde stritt, svart hår og skjegg, og nå er det bare å beklage om leseren har sett for seg noe annet, jeg har aldri skjønt poenget med å legge ut om hår, arr, fregner, fødselsmerker og så videre, her får leseren bidra sjøl, har jeg tenkt.»

Når forfattaren etter kvart bruker meir plass på hovudpersonen sin oppvekst i Odalen med far, mor og ein skokk med brør med ulike karakteristika, men utan særleg personlegdom, mister eg meir grepet om lesinga og kvar vi skal – sjølv om ein skulle tru at denne vendinga opna for meir innleving. Ho gjer ikkje det, noko som nok må kallast ein veikskap i forløysinga av romanprosjektet.

Samstundes er ein skriveprosess òg noko som kan skjene ut. Willyson er inne på det sjølv, når hovudpersonen hans seier at dette skulle jo ikkje handle om verken mor eller far, men så hamna det på arket likevel. Dermed godtar eg langt på veg at vi i denne romanen begynner ein plass og endar ein annan. Utfallet er like «sakleg» som det ville vore om «alt gjekk opp». I så fall må ein godta at «slinger i valsen» er ein del av heilskapen.

Ingvild Bræin

Ingvild Bræin er forfattar, nordist og fast bokmeldar i Dag og Tid.