Å seie noko gjennom å seie noko anna
Dan Andersen skriv politiske dikt for ungdom.
Dan Andersen er inspirert av den politiske retorikken i samtida.
Foto: Heidi Furre
DIKT
Dan Andersen:
Vind i værhanen
Flamme Forlag 2019
Det er ikkje så ofte det vert utgitt dikt for ungdom, og endå sjeldnare er det at dikta sirklar inn noko storpolitisk. Det gjer Vind i værhanen, og dikta fungerer for alle aldrar.
Vind i værhanen er ein allegori over den politiske tilstanden i samtida og ein openlys kritikk av den amerikanske presidenten Donald Trump. Som i Animal Farm (1945) av George Orwell, som kritiserte stalinismen, er det bondegarden med dyra og vekstane som utgjer omgivnadene. Vêrhanen som skodar ut frå det høgaste punktet på garden, er ein mektig statsleiar og fører ordet suverent i dikta. Diktboka følgjer ein dag på garden, frå tidleg morgon til kveld.
Sjølvtillit
Vêrhanen har sjølvtillit og er ikkje i tvil om eiga makt og talegåver. Han byggjer truverdet sitt opp ved å påkalle den lange erfaringsbakgrunnen og det naturlege oversynet han har. Vêrhanen har også lært eitt og anna om godt språk ved å tjuvlytte på favorittprogrammet til bondekona på radioen, Tid for poesi.
Det gjeld å styrkje fellesskapen og få undersåttane til å lystre. Noko av det viktigaste handlar om dei som vert ekskluderte, syndebukkane. Elementa som ein vil fjerne frå samfunnet, bind fellesskapen sterkare saman. «Vi må kaste det som ikke kan brukes til noe./ Men alt kan i det minste brukes til kast.»
Det er den trumpske logikken og talemåtane hans som utfaldar seg her. Det er ein munnleg stil fylt med småord, motseiingar og gjentakingar, med tause, gapande hòl i resonnementa, der tilhøyrarane kan fylle inn det som manglar – ofte det som den gjengse moralen forbyd ein å seie høgt.
Verde å lese
No er det ikkje sikkert vêrhanen er så medviten om eigen språkbruk. Det ligg i vêrhanens natur at han er avhengig av energi utanfrå for å røre seg. Og når han rører seg, spinn han berre rundt seg sjølv.
Dan Andersen er ein poet som i tidlegare bøker har arbeidd med det politiske feltet. Dikta i Vind i værhanen er enkle, men dei byggjer eit heilt univers, med overtydande språkleg snert. Dikta stiller tydeleg fram mekanismane i eit falskt språk som har trollbunde mange. Difor er dei verde å lese.
Sindre Ekrheim
Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
DIKT
Dan Andersen:
Vind i værhanen
Flamme Forlag 2019
Det er ikkje så ofte det vert utgitt dikt for ungdom, og endå sjeldnare er det at dikta sirklar inn noko storpolitisk. Det gjer Vind i værhanen, og dikta fungerer for alle aldrar.
Vind i værhanen er ein allegori over den politiske tilstanden i samtida og ein openlys kritikk av den amerikanske presidenten Donald Trump. Som i Animal Farm (1945) av George Orwell, som kritiserte stalinismen, er det bondegarden med dyra og vekstane som utgjer omgivnadene. Vêrhanen som skodar ut frå det høgaste punktet på garden, er ein mektig statsleiar og fører ordet suverent i dikta. Diktboka følgjer ein dag på garden, frå tidleg morgon til kveld.
Sjølvtillit
Vêrhanen har sjølvtillit og er ikkje i tvil om eiga makt og talegåver. Han byggjer truverdet sitt opp ved å påkalle den lange erfaringsbakgrunnen og det naturlege oversynet han har. Vêrhanen har også lært eitt og anna om godt språk ved å tjuvlytte på favorittprogrammet til bondekona på radioen, Tid for poesi.
Det gjeld å styrkje fellesskapen og få undersåttane til å lystre. Noko av det viktigaste handlar om dei som vert ekskluderte, syndebukkane. Elementa som ein vil fjerne frå samfunnet, bind fellesskapen sterkare saman. «Vi må kaste det som ikke kan brukes til noe./ Men alt kan i det minste brukes til kast.»
Det er den trumpske logikken og talemåtane hans som utfaldar seg her. Det er ein munnleg stil fylt med småord, motseiingar og gjentakingar, med tause, gapande hòl i resonnementa, der tilhøyrarane kan fylle inn det som manglar – ofte det som den gjengse moralen forbyd ein å seie høgt.
Verde å lese
No er det ikkje sikkert vêrhanen er så medviten om eigen språkbruk. Det ligg i vêrhanens natur at han er avhengig av energi utanfrå for å røre seg. Og når han rører seg, spinn han berre rundt seg sjølv.
Dan Andersen er ein poet som i tidlegare bøker har arbeidd med det politiske feltet. Dikta i Vind i værhanen er enkle, men dei byggjer eit heilt univers, med overtydande språkleg snert. Dikta stiller tydeleg fram mekanismane i eit falskt språk som har trollbunde mange. Difor er dei verde å lese.
Sindre Ekrheim
Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.
Dikta er enkle, men dei byggjer eit heilt univers, med overtydande språkleg snert.
Fleire artiklar
Utvalsleiar Line Eldring leverer NOU-rapporten om EØS-avtalen til utanriksminister Espen Barth Eide (Ap).
Foto: Terje Pedersen / NTB
Kva er alternativet til EØS-medlemskap?
Anna Kleiva er forfattar og omsetjar.
Foto: Privat
Anna Kleiva er ny diktskribent i Dag og Tid
«Eg ser fram til å arbeida meir med einskilde dikt frå ulike forfattarar.»
Sofi Oksanen er av dei forfattarane som har fått flest prisar i Norden. Bøkene hennar er omsette til 46 språk. Biletet er frå bokmessa i Wien i 2022.
Foto: Nicola Montfort / Wikimedia Commons
Vald mot kvinner som våpen
Sofi Oksanen ønskte å skrive ei bok som er tilgjengeleg for vanlege lesarar, som kan lesast utan kart og utan at ein treng følgje krigsnyhenda dag for dag. At essayet Putins krig mot kvinner skulle bli så skremmande, såg ho ikkje heilt for seg.
For Balázs Orbán, som er politisk rådgjevar for statsministeren, er jobben å halda fast ved dei langsiktige måla til regjeringa mellom alle dei mindre og større oppgåvene i kvardagen.
Foto frå heimesida til Orbán Balázs i regjeringa
Verda ifølgje Orbán
BUDAPEST: I ei ny bok fortel ideologen til Viktor Orbán korleis Ungarn vil utfordra den liberale verdsordninga. Weekendavisen har møtt han.
Gjengkrim – ein varsla katastrofe
Det går knapt ein dag utan grove valdshendingar i Oslo. Bak står gjengar og mektige kriminelle nettverk som har vakse fram dei siste ti åra.
Papiravisa