Å seie noko gjennom å seie noko anna
Dan Andersen skriv politiske dikt for ungdom.
Dan Andersen er inspirert av den politiske retorikken i samtida.
Foto: Heidi Furre
DIKT
Dan Andersen:
Vind i værhanen
Flamme Forlag 2019
Det er ikkje så ofte det vert utgitt dikt for ungdom, og endå sjeldnare er det at dikta sirklar inn noko storpolitisk. Det gjer Vind i værhanen, og dikta fungerer for alle aldrar.
Vind i værhanen er ein allegori over den politiske tilstanden i samtida og ein openlys kritikk av den amerikanske presidenten Donald Trump. Som i Animal Farm (1945) av George Orwell, som kritiserte stalinismen, er det bondegarden med dyra og vekstane som utgjer omgivnadene. Vêrhanen som skodar ut frå det høgaste punktet på garden, er ein mektig statsleiar og fører ordet suverent i dikta. Diktboka følgjer ein dag på garden, frå tidleg morgon til kveld.
Sjølvtillit
Vêrhanen har sjølvtillit og er ikkje i tvil om eiga makt og talegåver. Han byggjer truverdet sitt opp ved å påkalle den lange erfaringsbakgrunnen og det naturlege oversynet han har. Vêrhanen har også lært eitt og anna om godt språk ved å tjuvlytte på favorittprogrammet til bondekona på radioen, Tid for poesi.
Det gjeld å styrkje fellesskapen og få undersåttane til å lystre. Noko av det viktigaste handlar om dei som vert ekskluderte, syndebukkane. Elementa som ein vil fjerne frå samfunnet, bind fellesskapen sterkare saman. «Vi må kaste det som ikke kan brukes til noe./ Men alt kan i det minste brukes til kast.»
Det er den trumpske logikken og talemåtane hans som utfaldar seg her. Det er ein munnleg stil fylt med småord, motseiingar og gjentakingar, med tause, gapande hòl i resonnementa, der tilhøyrarane kan fylle inn det som manglar – ofte det som den gjengse moralen forbyd ein å seie høgt.
Verde å lese
No er det ikkje sikkert vêrhanen er så medviten om eigen språkbruk. Det ligg i vêrhanens natur at han er avhengig av energi utanfrå for å røre seg. Og når han rører seg, spinn han berre rundt seg sjølv.
Dan Andersen er ein poet som i tidlegare bøker har arbeidd med det politiske feltet. Dikta i Vind i værhanen er enkle, men dei byggjer eit heilt univers, med overtydande språkleg snert. Dikta stiller tydeleg fram mekanismane i eit falskt språk som har trollbunde mange. Difor er dei verde å lese.
Sindre Ekrheim
Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
DIKT
Dan Andersen:
Vind i værhanen
Flamme Forlag 2019
Det er ikkje så ofte det vert utgitt dikt for ungdom, og endå sjeldnare er det at dikta sirklar inn noko storpolitisk. Det gjer Vind i værhanen, og dikta fungerer for alle aldrar.
Vind i værhanen er ein allegori over den politiske tilstanden i samtida og ein openlys kritikk av den amerikanske presidenten Donald Trump. Som i Animal Farm (1945) av George Orwell, som kritiserte stalinismen, er det bondegarden med dyra og vekstane som utgjer omgivnadene. Vêrhanen som skodar ut frå det høgaste punktet på garden, er ein mektig statsleiar og fører ordet suverent i dikta. Diktboka følgjer ein dag på garden, frå tidleg morgon til kveld.
Sjølvtillit
Vêrhanen har sjølvtillit og er ikkje i tvil om eiga makt og talegåver. Han byggjer truverdet sitt opp ved å påkalle den lange erfaringsbakgrunnen og det naturlege oversynet han har. Vêrhanen har også lært eitt og anna om godt språk ved å tjuvlytte på favorittprogrammet til bondekona på radioen, Tid for poesi.
Det gjeld å styrkje fellesskapen og få undersåttane til å lystre. Noko av det viktigaste handlar om dei som vert ekskluderte, syndebukkane. Elementa som ein vil fjerne frå samfunnet, bind fellesskapen sterkare saman. «Vi må kaste det som ikke kan brukes til noe./ Men alt kan i det minste brukes til kast.»
Det er den trumpske logikken og talemåtane hans som utfaldar seg her. Det er ein munnleg stil fylt med småord, motseiingar og gjentakingar, med tause, gapande hòl i resonnementa, der tilhøyrarane kan fylle inn det som manglar – ofte det som den gjengse moralen forbyd ein å seie høgt.
Verde å lese
No er det ikkje sikkert vêrhanen er så medviten om eigen språkbruk. Det ligg i vêrhanens natur at han er avhengig av energi utanfrå for å røre seg. Og når han rører seg, spinn han berre rundt seg sjølv.
Dan Andersen er ein poet som i tidlegare bøker har arbeidd med det politiske feltet. Dikta i Vind i værhanen er enkle, men dei byggjer eit heilt univers, med overtydande språkleg snert. Dikta stiller tydeleg fram mekanismane i eit falskt språk som har trollbunde mange. Difor er dei verde å lese.
Sindre Ekrheim
Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.
Dikta er enkle, men dei byggjer eit heilt univers, med overtydande språkleg snert.
Fleire artiklar
Una og Diddi er to storforelska studentar som må halde forholdet skjult, fordi Diddi alt har ein kjærast.
Foto: Arthaus
Gjennombrotet
Elín Hall herjar i dette vakre, velskrivne dramaet av Rúnar Rúnarsson.
Greil Marcus er musikkskribent og kulturanalytikar.
Foto: Thierry Arditti / Courtesy of Yale University Press
Kvifor Marcus skriv
Den nye boka til Greil Marcus er ein kamuflert sjølvbiografi.
Foto: Gorm Kallestad / NTB
Erling Kittelsen er blant dei mest mangsidige av norske poetar, skriv Jan Erik Vold.
Rondanecupen på Otta er ei bridgetevling stinn av tradisjon.
Foto: Otta bridgeklubb
«Det finst bridgespelarar i kvar ein avkrok.»
Jill Stein på eit valkampmøte i Dearborn i Michigan 6. oktober. I vippestaten Michigan fryktar demokratane at Stein skal ta mange røyster frå Harris.
Foto: Rebecca Cook / Reuters / NTB
Stein kan velte lasset
Jill Stein, kandidaten til Dei grøne, er valjokeren demokratane gjerne skulle vore forutan.