Eg innrømmer det: Nokre gonger byrjar jakta på kva desse matspaltene skal handle om, på Google. Med det enklaste av alle journalistiske knep (har det eigentleg fortent namnet?), eit søk i verdas største søkemotor. Og dette er ein slik gong. Men maten skal òg vere enkel for tida – i det minste om eg skal tru på resultata eg får av søket på «sommarmat». For her er det tre ord som går att: lett – det speglar nok årstid og temperatur – og raskt og enkelt.

«Når det er sommer og sol er det ingen grunn å bruke mye tid på kjøkkenet», skriv Lerøy om den digitale vekemenyen sin. Og plusstid.no, ein nettstad som ynskjer å bidra til at barnefamiliar får gode kvardagar og feiringar, skriv: «På sommeren er det mye annet som frister mer enn å tilbringe timevis på kjøkkenet.»

Ja, vi vil vere ute i godvêret. Men må det gå ut over maten? Når alt anna om sommaren skal vere sakte – lange, late dagar på stranda med ei god bok, god tid på fjellet, på kafé i storbyen – kvifor må maten vi lagar heime, vere så rask? Tyder ikkje omgrepet «sommarmat» nettopp at maten er ein del av opplevinga, ein del av sjølve sommaren? Med alt vi unner oss i ferietida, bør vi ikkje òg unne oss god mat?

Sesongbasert

Poenget med ein eigen mat for sommaren må vere to ting: For det fyrste treng vi ein type mat som høver til klimaet. Er det varmt og solrikt, ynskjer vi oss heller jordbær og fisk enn fårikål og kakao. For det andre burde sommarmaten vere den det er sesong for. Maten vi et om sommaren, burde vere minst like god – ja, gjerne betre nett no enn andre tider.

Heldigvis går dei to godt saman. Dei tunge rotgrønsakene og det feite kjøtet kjem ikkje før til hausten. Maten som er moden, fersk, rik på smak og tilgjengeleg i juli og byrjinga av august, er i stor grad lett, frisk og – ja, nettopp – sommarleg. I grønsakhagen hentar vi agurkar og sukkererter og bringebær og urter, frå havet får vi makrell og kveite og breiflabb. I skogen kjem bæra og soppen og alt det grøne vi kan ete om vi berre finn tid, lyst og mot. Slå ned den gamle brennesla og få opp nye skot, prøv litt skogsyre i salaten, haust tang og tare i fjæra.

Utekjøkken

Å bruke tid på å lage god sommarmat inneber ikkje nødvendigvis å stå i timevis på eit varmt og mørkt kjøkken. Den norske grillysta er vel det beste dømet vi har på at vi fort flyttar kokkeleringa ut så snart sola kikkar fram. Har du ein gamal krabbekokar ståande i garasjen? Fyll han med bæra frå skogsturen eller morellane frå hagetreet og lag syltetøy, kompott eller saft – eller hiv oppi blåskjela frå fjæra eller butikken. På langt nær alt treng koking for tida. Salatar kan lagast utandørs. Kjøt og fisk kan gravast – då lagar det seg sjølv medan du gjer noko heilt anna. Om du ikkje har prøvd det før – er ikkje det òg ein del av meininga med sommar?

Eg må kanskje beklage å måtte seie det, men det kjem til å regne denne sommaren. Mest truleg sjølv om du, ungane, svigermor og bestefar har ferie på ei hytte altfor langt frå alle andre. Då kan lang, komplisert sommarmat vere ein god aktivitet å ty til. Som digital inspirasjon tilrår eg sesongkalendrane frå Bama og Smak av kysten. Her får du full oversikt over kva som er ekstra godt og tilgjengeleg akkurat no. Mykje lettare i bruk enn dårleg kjøkkensamvit. Slikt er sommaren altfor kort til.

Sjølvsagt kan sommarmaten vere rask. Men han må ikkje vere det. Ingenting må nett no. Det skal berre nytast. God sommar!

Siri Helle