JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Kunnskap

Nasjonalretten

Få stadar er vi nordmenn så lite oppfinnsame som i nasjonalrettkåringar.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Fårikål er kåra til Noregs nasjonalrett – igjen.

Fårikål er kåra til Noregs nasjonalrett – igjen.

Foto: Wikimedia Commons

Fårikål er kåra til Noregs nasjonalrett – igjen.

Fårikål er kåra til Noregs nasjonalrett – igjen.

Foto: Wikimedia Commons

4159
20190111
4159
20190111

Før jul lét Nationen lesarane sine kåre Noregs nasjonalrett. Eller ein jury hadde valt ut ti, og så fekk lesarane velje mellom dei. På lista var bacalao, rakesild/rakaure, brennsnut/sodd, pizza, taco, lettsalta torsk, rømmegraut, svineribbe, pinnekjøt – og fårikål.

Fleire av jurymedlemmane ynskte seg eigentleg ikkje fårikål på lista – for kor ofte et vi eigentleg kokt sauekjøt med hovudkål og heil pepar? Men sidan retten har vunne slike nasjonalmatkåringar i eitt bankande køyr sidan 1972, var han rett og slett umogleg å kome unna.

Og sjølvsagt vann han. 2588 nordmenn var innom nationen.no og røysta på nett fårikålen, og det var 46,84 prosent av dei som røysta i det heile. På andre og tredje plass kom svineribba og pinnekjøtet, fyrste fiskerett var lettsalta torsk på femteplass, medan berre 120 lesarar røysta på bacalao, som dermed kapra jumboplassen.

Kåringa er problematisk på mange måtar. Sjølv Nationen har stilt spørsmål ved ho. For kva er eigentleg ein nasjonalrett? Korleis samlar ein seg kring ein rett i eit langstrekt og matspreidd land? Sjølv ville eg hevde at raspeballen har ein meir naturleg plass på lista enn fårikålen. Medan fårikål har ein dag i året, har raspeballen ein dag i veka langs store delar av kysten. Men er det då raspeballen utan flesk i midten, men med kålrabistappe og bacon og pølse og salt sauekjøt som skal kårast, eller den trønderske ballen med fleskedott, brunostsaus og kålrot kokt i skiver? Sidan det no er éin rett vi skal kåre, altså?

Og er nasjonalretten festmåltid eller kvardagskost? Mykje kan seiast om å ha pizza og taco på lista, men dei konkurrerer ved alle høve ikkje i same festkategori som ribbe og rømmegraut, måltida som prydar dei store festdagane julaftan og 17. mai.

Kaklande

Skal vi i staden sjå på kva vi faktisk et, er det uansett liten tvil om at fårikålen er feil val, om det no er kvardag eller fest. Kvar av oss nordmenn forbrukar i snitt 5,1 kilo sauekjøt i året – 0,9 kilo mindre enn i 1989. Samstundes et vi 25,8 kilo svinekjøt og 19,5 kilo fjørfekjøt. Sistnemnde forbruk har auka med 426 prosent sidan 1989.

Med andre ord er det mykje som tyder på at kylling burde vore godt representert på lista over norske nasjonalrettar. I røynda er han ikkje å finne i det heile.

Er det snobberi som ligg bak forgløyminga? Ja, truleg litt: Kyllingen er ikkje spesiell nok, fin nok, det er verken noko spesielt med den norske måten å ete kylling på eller ein enkelt tradisjon vi har tatt frå eitt enkelt land eller ein matkultur (KFC har enno ikkje slått rot i Noreg, av ein eller annan grunn).

Mest trur eg likevel kyllingen rett og slett er for tanketom. Han er noko vi fyller magen vår med, noko enkelt, men ikkje nokon nasjonalrett verdig. For ein nasjonalrett skal vekke både kjensler og tankar.

Nasjonalrett i pakke?

Japan har sushi, Spania paella, Skottland haggis og Kina pekingand. Kva ville ein god, norsk nasjonalrett vore? Spør du meg, og no har eg sjølv gjort nett det, slår eg eit slag for matpakken. Ja, rett og slett den gode, gamle skiva, den knivskorne, grove med ymse pålegg på – kanskje eit par–tre med saltmat som pølse, fisk eller ost og ei med brunost til dessert, litt ekstra fancy no etter jul når vi har både lammerull og sylteflesk å gjere kål på, stæsja opp med majones og sennep og ei rynkete, gamal agurkskive om du vil. Ho har nemleg sin sjarm, ho òg.

Få rettar vedkjem så mange nordmenn som matpakken. Vi kan skryte av han i utlandet og servere han (eller be dei servere han til seg sjølve) til turistar på DNT-hytter. Sjølve et vi han like godt på søndagsturen som på måndagsjobben. Matpakken reflekterer norsk matproduksjon, folkesjel og kvardagsliv frå høgt til lågt, rik til fattig, gamalt til ungt og inst til ytst på ein måte så vel fårikålen som fredagstacoen berre kan drøyme om. For her har Knutsen og Ludvigsen heilt feil: Veldig ofte er det veldig moro å ete mat frå pakke og ikkje frå fat. Elles ville vi, med vårt elles kontinentale matfat, ikkje gjort det.

Siri Helle

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Før jul lét Nationen lesarane sine kåre Noregs nasjonalrett. Eller ein jury hadde valt ut ti, og så fekk lesarane velje mellom dei. På lista var bacalao, rakesild/rakaure, brennsnut/sodd, pizza, taco, lettsalta torsk, rømmegraut, svineribbe, pinnekjøt – og fårikål.

Fleire av jurymedlemmane ynskte seg eigentleg ikkje fårikål på lista – for kor ofte et vi eigentleg kokt sauekjøt med hovudkål og heil pepar? Men sidan retten har vunne slike nasjonalmatkåringar i eitt bankande køyr sidan 1972, var han rett og slett umogleg å kome unna.

Og sjølvsagt vann han. 2588 nordmenn var innom nationen.no og røysta på nett fårikålen, og det var 46,84 prosent av dei som røysta i det heile. På andre og tredje plass kom svineribba og pinnekjøtet, fyrste fiskerett var lettsalta torsk på femteplass, medan berre 120 lesarar røysta på bacalao, som dermed kapra jumboplassen.

Kåringa er problematisk på mange måtar. Sjølv Nationen har stilt spørsmål ved ho. For kva er eigentleg ein nasjonalrett? Korleis samlar ein seg kring ein rett i eit langstrekt og matspreidd land? Sjølv ville eg hevde at raspeballen har ein meir naturleg plass på lista enn fårikålen. Medan fårikål har ein dag i året, har raspeballen ein dag i veka langs store delar av kysten. Men er det då raspeballen utan flesk i midten, men med kålrabistappe og bacon og pølse og salt sauekjøt som skal kårast, eller den trønderske ballen med fleskedott, brunostsaus og kålrot kokt i skiver? Sidan det no er éin rett vi skal kåre, altså?

Og er nasjonalretten festmåltid eller kvardagskost? Mykje kan seiast om å ha pizza og taco på lista, men dei konkurrerer ved alle høve ikkje i same festkategori som ribbe og rømmegraut, måltida som prydar dei store festdagane julaftan og 17. mai.

Kaklande

Skal vi i staden sjå på kva vi faktisk et, er det uansett liten tvil om at fårikålen er feil val, om det no er kvardag eller fest. Kvar av oss nordmenn forbrukar i snitt 5,1 kilo sauekjøt i året – 0,9 kilo mindre enn i 1989. Samstundes et vi 25,8 kilo svinekjøt og 19,5 kilo fjørfekjøt. Sistnemnde forbruk har auka med 426 prosent sidan 1989.

Med andre ord er det mykje som tyder på at kylling burde vore godt representert på lista over norske nasjonalrettar. I røynda er han ikkje å finne i det heile.

Er det snobberi som ligg bak forgløyminga? Ja, truleg litt: Kyllingen er ikkje spesiell nok, fin nok, det er verken noko spesielt med den norske måten å ete kylling på eller ein enkelt tradisjon vi har tatt frå eitt enkelt land eller ein matkultur (KFC har enno ikkje slått rot i Noreg, av ein eller annan grunn).

Mest trur eg likevel kyllingen rett og slett er for tanketom. Han er noko vi fyller magen vår med, noko enkelt, men ikkje nokon nasjonalrett verdig. For ein nasjonalrett skal vekke både kjensler og tankar.

Nasjonalrett i pakke?

Japan har sushi, Spania paella, Skottland haggis og Kina pekingand. Kva ville ein god, norsk nasjonalrett vore? Spør du meg, og no har eg sjølv gjort nett det, slår eg eit slag for matpakken. Ja, rett og slett den gode, gamle skiva, den knivskorne, grove med ymse pålegg på – kanskje eit par–tre med saltmat som pølse, fisk eller ost og ei med brunost til dessert, litt ekstra fancy no etter jul når vi har både lammerull og sylteflesk å gjere kål på, stæsja opp med majones og sennep og ei rynkete, gamal agurkskive om du vil. Ho har nemleg sin sjarm, ho òg.

Få rettar vedkjem så mange nordmenn som matpakken. Vi kan skryte av han i utlandet og servere han (eller be dei servere han til seg sjølve) til turistar på DNT-hytter. Sjølve et vi han like godt på søndagsturen som på måndagsjobben. Matpakken reflekterer norsk matproduksjon, folkesjel og kvardagsliv frå høgt til lågt, rik til fattig, gamalt til ungt og inst til ytst på ein måte så vel fårikålen som fredagstacoen berre kan drøyme om. For her har Knutsen og Ludvigsen heilt feil: Veldig ofte er det veldig moro å ete mat frå pakke og ikkje frå fat. Elles ville vi, med vårt elles kontinentale matfat, ikkje gjort det.

Siri Helle

Kylling burde vore

godt representert på

lista over våre nors-

ke nasjonalrettar.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas
Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis