Ja, det er godt å grille. Helst ordentleg, med kol, berre det gjev den skikkelege grillsmaken, men gass duger, det òg: Mindre for smaken, då, men opplevinga, ho er den same: Når vi grillar, tek vi oss automatisk litt ekstra tid til å ete. Idet vi flyttar matlaginga vekk frå komfyren og ut i sommarrommet, vert måltidet meir enn berre mat – det vert ei oppleving.

Denne opplevinga fortener gode råvarer. Og råvarene treng ikkje nødvendigvis ha vore ein del av eit dyr: Du treng ikkje få panikk om vegetarianarsvigersonen eller veganarkusina med eitt melder seg på grillfesten. Men det er nokre få fallgruver du kan prøve å unngå.

Påfallande mange av desse fallgruvene har konfliktsøkande namn eller innpakningar: Burgar høyrer heime på grillen, men ein burgar som har valt å kalle seg Beyond Meat, vekker straks skepsis. Det same gjer varianten Naturli’ burger, som på pakningen har teikna opp ei grastue med to piler vidare: Éi pil går vidare til ei ku og vert avskriven som «the old way». Den andre pila går rett vidare til ein burgar: «the naturli’ way».

Grasburgar?

Kor provoserande dette er, heng saman med kva grastusten består av: Er det beitegras, er det jo berre kua som kan gjere han om til ein burgar. Er det derimot ein soyatust, har han ingenting i ei ku å gjere: Kyr er altfor ekstensive dyr til å bli fôra opp på intensive soyabønner.

Men gjer det soyaburgar til ein god, sunn, berekraftig burgar – eit steg mot ein meir berekraftig grillfest?

Lat oss sjå nærare på innhaldslista, som byrjar med vatn. Ein smaklaus start. Så held ho fram med soyaprotein, kokos- og rapsolje og lauk – og aroma. Her er nøkkelen til denne «naturlege» burgaren: aromastoff framstilt syntetisk i eit laboratorium for å smaksette elles fullstendig smaklause ingrediensar.

I ein aromalab kan ein lage absolutt alle smakar i heile verda. Så kan ein sette dei til absolutt alle nøytrale protein- eller stivelsesbasar og skape kopiar av absolutt alle råvarer i heile verda, til dømes ein soyaburgar.

Ein Beyond Meat erteproteinburgar er eit anna døme: Her er berre protein frå soyabønner erstatta med protein frå erter og ris. I staden for å ta eit kjøtstykke, kverne det opp og smelle det på grillen med mann og mus, så å seie, må ein her gjennom ei heil rekke prosessar: For å få proteinet ut av bønnene må dei fyrst avfeittast, så vaskast i enten alkohol eller vatn, for så å verte tørka. Dette tørre pulveret må sidan bløytast opp att for å verte burgarmateriale.

Veggie style

Då har vi aromastoff frå eitt laboratorium, protein frå eit anna og – for å få det heile til å henge saman – stivelse, emulgator og tjukningsmiddel frå eit tredje, eit fjerde og eit femte. Det vi endar opp med då, er ultraprosessert mat.

Slik mat som, trass i låge kalorital på næringsinformasjonen, stadig oftare dukkar opp i studiar som medverkande årsak til fedme. Kvifor veit ein ikkje heilt, men kanskje har det noko å gjere med kva som skjer med råvarene i alle desse prosessane, kanskje er det rett og slett fordi finmalen mat er enklare å hive i seg større mengder av.

Iallfall er dette mat som er temmeleg langt frå naturleg – temmeleg langt frå ei feiring av ein fruktbar, grøderik og levande sommar.

Heldigvis finst det alternativ: Mest openberr er steikeosten halloumi, som fungerer utmerkt som ein burgar. Det same gjer Coops Vegetardag-burgarar av enten raudbete eller heile aspargesbønner og erter. Eller kunne du tenkje deg å rett og slett grille grønsaker i sommar, utat at du veit kor du skal starte? Ta heller ein kikk på Veggie style-kampanjen til Rema 1000, der matbloggar Aicha Bouhlou har henta fram oppskrifter på grillmat som ikkje eingong treng innhaldslister i butikken: Her er det rett og slett grønsaker vi grillar, nettopp når grønsakene er som best.

Kva med å lage oss ein tommelfingerregel: Når vi skal handle grøn grillmat i sommar, ser vi kjapt på dei tre fyrste ingrediensane på innhaldslista. Dersom dei ikkje er noko vi kunne tenkje oss å ete som dei var, legg vi produktet attende. Dersom dei derimot høyrest velsmakande ut, er det gode sjansar for at produktet ikkje har vore gjennom ein heil maskinpark av tekniske prosessar, og difor kan få vere med heim til sommarkvelden.

Siri Helle