Kanskje skal vi ikkje gjere det akkurat no. Vi har framleis nok å stå i. Men eg trur vi kanskje, etter at pandemien er over, men med erfaringane frå han friskt i minnet, skal ta ein liten prat om kor avhengige vi som samfunn er av alkohol.

Når vi må skyve rusavhengige framfor oss for å karakterisere vinmonopol som kritisk samfunnsfunksjon, meiner eg. Og når restaurantar med skikkeleg god, gjennomarbeidd mat ikkje klarar å halde ope om dei ikkje får selje øl, vin og brennevin til måltidet. Er samfunnet vårt på veg å utvikle eit alkoholproblem?

Skadeomfanget

Denne spalta tek føre seg konsekvensar av matproduksjon og -konsum. Kva ein global matmarknad har å seie for arbeidsforhold i råvareleverande land, til dømes, eller korleis monokulturar påverkar matjorda vår.

Men kva med samfunnskonsekvensar av rusmiddelet alkohol? Éin ting er det å vere avhengig – ifylgje WHO døyr kring tre millionar menneske i året på grunn av alkohol. Men i ei undersøking publisert i Noreg i 2016 rapporterte 17 prosent om problem knytt til andre si drikking i løpet av det siste året – og langt ifrå alle problema var knytte til det vi tradisjonelt ser på som misbruk.

Eg har skrive mykje om helsekonsekvensar av usunn mat, men mindre om at eit gjennomsnittleg norsk alkoholforbruk faktisk er helseskadeleg. Å drive med såkalla stordrikking – minst fem alkoholeiningar etter kvarandre – gjev størst auke i risiko for både forgifting og det å verte utsett for vald eller ulukker. Tre einingar per dag set spor i indre organ. To einingar om dagen er knytt til kreftformer som mellom anna tjukktarmskreft, leverkreft og strupekreft.

Dei kvite blodcellene er viktige delar av immunforsvaret vårt, og alkohol kan sette ned arbeidskapasiteten deira eitt døger etter inntak. Og om du skal trene, vil det å ha alkoholrestar i kroppen påverke karbohydratomsetninga, påverke væskebalansen og svekke motorikk og teknikk.

Mange gode val

Éin ting hadde vore om vi ikkje hadde alternativ – om det einaste vi kunne drikke til god mat, heime eller ute på restaurant, var vatn eller sukkerladd brus. Slik var det kanskje for ikkje så mange år sidan, med alternativ som Munkholm eller alkoholfri vin som enten smakte saft eller eddik.

Men no er vi ikkje der lenger. Medan eg skriv no, sit eg og nippar til ei flaske Hagen 02, frå det vesle, men glitrande Oslo-baserte bryggeriet Villbrygg. Hagen 02 er brygga på eple, tunbalderbrå (ein slektning av kamilleblomen) og bjørkeblad. Eg er ingen ekspert, men ville ikkje nølt med å servere denne friske, sprudlande drikken til steinbit, ein pastarett med skaldyr eller til taco, for den del.

Villbrygg «lager kom­-
promissløs alkoholfri drikke ved å fermentere blant annet urter og nordiske ville vekster». Dei sender produkta sine over heile landet gjennom nettstaden Lokalbrygg.no, som òg har mykje anna spanande på alkoholfrittmenyen sin: Frå hardangersider via ingefærøl til mørk stout frå Nøgne Ø.

Nei, barrieren, han bur nok mellom øyra våre. Sjølv har eg lenge hatt ei slik tankesperre mot heimefermenterte drikkar med unorske namn som kombucha og vasskefir. Eg har vore klar over at dei begge er verken meir eller mindre enn bakterie- og soppkulturar som gjev smak til ulike væsker gjennom fermentering – om lag som gjærsoppen ein tilset øl, sider eller vin. Likevel har det vore noko skammeleg, noko altfor tett knytt til alternativmiljø eg ikkje kjenner meg heime i, kanskje, knytt til å ha kombuchakulturar i kjøleskapet.

For ein månad sidan møtte eg desse fordommane andlet til andlet, og eg ser meg ikkje attende: Min favoritt vart vasskefiren, ein fermenteringsmetode som det tek berre fem minutt å sette i gang. Etter to dagar er han drikkande, og han kan varierast i det uendelege med frukt og bær, saft og urter.

Slik, og på så mange andre måtar, kan den alkoholfrie drikkemenyen fort verte like spanande som den alkoholhaldige. Vi må berre våge å prøve – og ikkje rynke på nasen over at Villbrygg kostar nokre tikronarar meir enn Urge. For eg kan love deg: Det er han verdt.

Siri Helle