Europa har alltid vore eit uroleg kontinent, så langt tilbake som vi kjenner til. Romarane slåst med grannane sine, som slåst med kvarandre. Folkevandringstida var ein vedvarande storm over Europa. Dei blodige konfliktområda har vore der folk møtte kvarandre, ved grensene som var skapte.

Vårt fredelege Skandinavia var eingong prega av blodig grensestrid. Sverige og Danmark kjempa om den skandinaviske dominansen. Noreg vart eit trofé som gjekk frå hand til hand. På 1600-talet forsynte Sverige seg grovt av dansk og norsk land: Halland, Blekinge og Skåne, Jämtland, Härjedalen og Bohuslän.

Stormaktene Russland i aust og Preussen i sør greip inn og flytte grenser. Finland, eit svensk kjerneland, vart russisk. Det danskane kalla Sønder-Jylland, vart prøyssisk og sidan tysk.

I europeisk historie har enkelte område vore meir konfliktfylte enn andre. Storbritannia er eit øyrike. Det verna dei ikkje frå fastlandet og maktene og konfliktane der. Wilhelm Erobraren tok seg over kanalen og underla seg England. Det same gjorde romarar, norrøne vikingar og germanarane som sidan vart kalla angel­saksarar.

Men både Marlborough og Wellington kryssa kanalen andre vegen med hæren sin, for å tukte oppkjeftige makter på fastlandet. Kanalen tok sin plass i det europeiske konfliktmønstret.

Eit anna blodig konfliktområde er regionen mellom det vi i dag kallar Frankrike og Tyskland. Kor mange slag det har vore her, og kor mykje blod som har runne, er det knapt nokon som veit.

I dag rår freden både i kanalen og i det fransk-tyske grenseområdet. Spenningane lever framleis. Engelskmennene valde å søkje seg inn i det europeiske fastlandssamfunnet, før dei snudde og gjekk ut. No er det framleis mykje å vere usamd om mellom England og kontinentet. Men dei er framleis i same forsvarsunion og rettar ikkje våpena mot kvarandre.

Det andre store konfliktområdet i europeisk historie er møtestaden for vesteuropearane og den veksande russiske Moskva-staten. Denne staten kom i langvarig konflikt med dei mektige tartarane på steppene i aust og med dei like mektige tyrkarane i sør – og med resten av Europa i vest. Tidleg på 1600-talet var Polen/Litauen stormakta nærast i vest. Styrkane frå dette storhertugdommet gjekk laus på den nye staten, og i 1610 tok dei seg inn i Moskva. Samtidig tok svenskane Novgorod lenger vest. Den nye staten var i fare. Ved ei folkereising vart den nye staten berga.

Men problema frå vest var ikkje over. Svenskane, ved Karl XII, gjekk i land i Narva i Baltikum og marsjerte heilt ned til Poltava i Ukraina. Svenskane var på si høgd som europeisk stormakt. Ved Poltava i juni 1709 stod slaget der Peter den store og hæren hans knuste den svenske hæren. Den historiske perioden svenskane kallar stormaktstida, var slutt. Andre overtok svensk land rundt om. Baltikum vart russisk, som det var fram til Sovjetunionens fall.

Eitt hundre år seinare kom Napoleon marsjerande med sin Grande Armé. Han vart jaga heim, til store kostnader.

Ved første verdskrigen marsjerte tyske soldatar atter på russisk jord. Midt under krigen gjorde russarane revolusjon. Bolsjevikane tok makta. Det sette ein støkk i vesteuropearane, som sende militære styrkar inn for å knuse revolusjonen. Denne intervensjonen var blodig og mislukka.

Og så kom Hitler marsjerande i 1941. Det kom til å koste det russiske folket dyrt. Etter krigen la det stalinistiske Sovjet hendene sine over det meste av Aust-Europa, med diktatur og eittpartistyre.

I dag er det krig i Aust-Ukraina. Lokale separatistar med russisk støtte står mot regjeringa i Kiev. Vesten og Nato protesterer mot det som skjer.

Det er gamle glør som flammar opp. Vesten og Russland har mykje vond historie saman. Og mykje gammal mistru.

Andreas Skartveit