Det er lett å gjere narr av alkoholfritt øl. Som kaffi utan koffein, bacon utan gris, bringebærsaft utan bringebær – eller at det er som å splitte opp lutefisk og akevitt, kaffi og konjakk, ost og vin. Alkohol er ein del av kulturen vår.

Kvifor bruke mykje energi på å skape verdifull, etterlengta alkohol for så å fjerne han igjen? Er det ikkje det vi eigentleg burde kalle alkoholmisbruk?

Vel, for det fyrste er ikkje akkurat det naudsynt i det heile. Det er mogleg å brygge øl utan merkbare mengder alkohol (eit øl er per definisjon alkoholfritt opp til 0,7 prosent) om ein brukar mindre malt og spesielle typar gjær: Nokre soppar produserer mindre alkohol enn andre, og det finst dei som ikkje produserer noko.

Tradisjonsberar

For det andre: Vi fjernar vatn frå pinnekjøt for så å bløyte det opp att når vi kokar det. Det same gjer vi med bønner. Når vi produserer ost, vert store delar av vatnet og sukkeret att i mysa – ikkje sjeldan går det rett i gjødselkjellaren. Ja, ser vi det frå den sida, må det vere fullstendig innanfor å seie at å bruke næringsrikt og fiberhaldig byggkorn til å produsere øl – som eigentleg berre nyttegjer seg av stivelsen i kornet – i seg sjølv er bortkasta.

Det er det sjølvsagt ikkje. Øl er tradisjon – og ordet tradisjon tyder å overføre, å binde saman noko gamalt og noko nytt. Ein tradisjon er alltid i rørsle. Kanskje er det gamle i denne samanhengen sjølve produktet – medan det nye er kunnskapen om konsekvensane av høg alkoholbruk. I så fall har alkoholfritt øl alle sjansar til å verte ein tradisjonsberar. For salet aukar: opp 20 prosent dei siste fem åra. Men det må skje under éin føresetnad: at det er skikkeleg.

Men hald det ekte

Øl skal som hovudregel ha fire ingrediensar: malt, humle, gjær og vatn. Malt er korn som er spira og tørka for å frigjere mest mogleg stivelse. Tradisjonelt er bygg nytta – byggkorn er rikt på enzym som støttar gjæringsprosessen – men kveite kan òg nyttast aleine, og så vel rug som havre kan nyttast i maltet.

Smaken oppstår når uttrekket frå maltet får kose seg med aromatisk humle og kjemisk gjærsopp. Ei heil verd av smakar kan oppstå i ei slik blanding. Same kva blanding det er, er det mogleg å fjerne alkoholen – og berre alkoholen – etter at ølet er ferdig. Det kan til dømes gjerast med oppvarming, filtrering eller osmose.

Altså er det ingen grunn til å putte aroma, sukker, ris eller glukose- og fruktosesirup i flaskene. Likevel er det fleire, særleg av dei utanlandske produsentane, som har rufsete innhaldslister. Verst er kanskje spanske Ambar, som har både karbohydratet isomaltose, ris, kostfiber og «naturliga smakämnen» på lista.

Særleg sukker er ein unødvendig ingrediens i det heile. Ofte blir gjæringa stoppa tidlegare når øl skal vere alkoholfritt, slik at mindre alkohol utviklar seg. Men då er det restsøtleik att i brygget. Skal det vere naudsynt å sette til meir? Spør du meg, er Carlsbergs økologiske utgåve så søtt at det liknar meir på sukkervatn enn øl.

Ein litt artig observasjon er at det rett og slett kan sjå ut som alkoholfritt øl vert meir og meir juks di dyrare det vert. Importrekka Ambar og Carlsberg står i spissen for, held fram med Estrella, Heineken og Blanc – alle til over 60 kroner per liter, alle med innhaldslister prega av unødvendige og usunne ingrediensar.

Då er det rett og slett ingen grunn til å ikkje kjøpe norsk. Aas, Mack og Hansa produserer alle godt, alkoholfritt øl på berre dei fire nødvendige ingrediensane, og prisen ligg mellom 26 og 40 kroner per liter. Vil du spandere på deg kvalitet, slår stadig fleire mikrobryggeri seg på alkoholfribølga.

Kjøper eg Ambar alkoholfritt øl? Nei takk, eg held norske øltradisjonar levande med ein Uten frå Aas, ein Freeze frå Mack eller Null frå Hansa.

Siri Helle