JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

MusikkKultur

Anne Grete Preus (1957–2019)

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Anne Grete Preus hausten 2009, då ho gav ut albumet Nesten alene.

Anne Grete Preus hausten 2009, då ho gav ut albumet Nesten alene.

Foto: Gitte Johannessen / NTB scanpix

Anne Grete Preus hausten 2009, då ho gav ut albumet Nesten alene.

Anne Grete Preus hausten 2009, då ho gav ut albumet Nesten alene.

Foto: Gitte Johannessen / NTB scanpix

4069
20190830
4069
20190830

For to år sidan, då den fremste norske songteksten etter krigen vart kåra, orsaka juryen at det mellom tretti nominerte berre var fem skrivne av kvinner. Eldst av dei var «Når himmelen faller ned» av Anne Grete Preus, frå albumet Mosaikk (1998): «Det snør himmelsk korrekturlakk/ over feilstavet sommer.»

Ho dikta på eit uvant og skakt vis – ikkje flinkt og elegant, sjeldan poetisk eller banalt. Lyrikken hennar skilde seg frå songtekstar flest slik det nyveivprega tonespråket hennar skilde seg frå pop- og visemelodiar.

Det er nærliggjande å tenkja på teksten ho for ti år sidan skreiv om dauden, i songen «Der veien slutter (begynner horisonten)» (Nesten alene, 2009): «Jeg vet oppholdstillatelsen på kloden vår/ ikke alltid forlenges med ønsket antall år/ Men frykten blir aldri så krass/ for kommer døden hit har vi to byttet plass/ Da har jeg dratt tilbake dit jeg kom fra/ før jeg ble lagt ved døpefonten/ Der veien slutter begynner horisonten.»

Jens Bjørneboe

Av di ho gjekk føre, tok det tid for henne å finna ein veg. Som ung songar, skrivar og ytrevenstreaktivist i Veslefrikk, med albumdebut i 1978 på det AKP-prega og Forlaget Oktober-eigde plateselskapet Mai, nytta ho ei diktarrøyst som låg langt frå kven ho vart som vaksen.

Då utopistane laut reorientera seg i røynda etter revolusjonsåra, synte Preus eit sannare eg. Ikkje alle makta det. Avradikaliseringa hennar fann ein naturleg veg om den samstundes anarkistiske og kulturkonservative Jens Bjørneboe og dei Bertolt Brecht-inspirerte syngjespeltekstane hans, etter kvart lesedikta hans òg – fyrst i ei oppsetjing på Centralteatret, sidan på solodebutalbumet Fullmåne (1988). I arbeidet med Bjørneboe-lyrikken, mellom det beste i norsk songlyrikk, utvikla ho ei eiga røyst –?og ei vidare livsorientering.

På vegen vidare vart ho folkeeige med albumet Millimeter (1994), med 18 veker på VG-lista, tre spellemannprisar, 75.000 selde eksemplar og Morten Harket og Morten Abel som kordamer.

Walid al-Kubaisi

Politisk heldt ho fram med å vera, men som andre tidlegare Mai-artistar fjerna ho seg frå AKP-ideologien og orienterte seg mot ein vestleg kulturarv. I samtalar om Shakespeare og Ibsen – ho skreiv musikk til Fruen fra havet – var ho audmjuk og svolten slik berre ein utanforståande kan vera. Det var nok difor ho kjende seg så mykje att i ein opprørsk og europeisk orientert innvandrar som Walid al-Kubaisi.

No er båe borte. I gravferda til al-Kubaisi i august i fjor song ho sjukdomsmerkt «Walids sang», opningssongen på Nesten alene.

Sitter i parken ved Riddervolds plass

Med min nyeste venn

Jeg lytter og ler og blir tankefull

For jeg kjenner meg så godt igjen

Han kommer fra en annen verdensdel

Men vi to må være i slekt

For tankene våre er som nysgjerrige barn

Som bestandig har lekt

Bob Dylan

Nesten alene var dessutan eit attersyn med dei uføreseielege rebellane Jens Bjørneboe og Bob Dylan. «Fylt av min kjærlighet» var ei attdikting av Bob Dylans kjende kjærleikssong «To Make You Feel My Love» (Time Out of Mind, 1997). Då ho tolka teksten for Hans Olav Brenner i eit bokprogram i NRK Fjernsynet i 2012, om bord i ein Volvo Amazon, vart det som ei lågmælt og gripande preike: «Jeg mener sangen handler om Guds kjærlighet. Eller Jesu kjærlighet, rett og slett.» Preus avslutta: «At romantisk og guddommelig kjærlighet ikke er så lett å skille, sier noe om hvordan vi skal være mot hverandre og hvordan vi skal elske hverandre.»

Med songen og Bjørneboe-diktet «Ti bud til en ung mann som vil frem i verden» greip ho attende til den Bjørneboe-prega solodebuten i 1988. Truleg var det ikkje tilfeldig at ho denne gongen valde eit dikt som vart nytta av dei som såg på seg sjølve som opposisjonelle i 1970-åra, og som vert nytta av dei som ser på seg sjølve som opposisjonelle i dag.

Tenk alltid på hva folk vil si.

Og ta den sterkestes parti.

Og tviler du, så hold deg taus

til du ser hvem som får applaus.


Når norsk songlyrikk i dag i større grad er prega av kvinner som skriv uvant og skakt, går tankane til Anne Grete Preus.

HÅVARD REM

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

For to år sidan, då den fremste norske songteksten etter krigen vart kåra, orsaka juryen at det mellom tretti nominerte berre var fem skrivne av kvinner. Eldst av dei var «Når himmelen faller ned» av Anne Grete Preus, frå albumet Mosaikk (1998): «Det snør himmelsk korrekturlakk/ over feilstavet sommer.»

Ho dikta på eit uvant og skakt vis – ikkje flinkt og elegant, sjeldan poetisk eller banalt. Lyrikken hennar skilde seg frå songtekstar flest slik det nyveivprega tonespråket hennar skilde seg frå pop- og visemelodiar.

Det er nærliggjande å tenkja på teksten ho for ti år sidan skreiv om dauden, i songen «Der veien slutter (begynner horisonten)» (Nesten alene, 2009): «Jeg vet oppholdstillatelsen på kloden vår/ ikke alltid forlenges med ønsket antall år/ Men frykten blir aldri så krass/ for kommer døden hit har vi to byttet plass/ Da har jeg dratt tilbake dit jeg kom fra/ før jeg ble lagt ved døpefonten/ Der veien slutter begynner horisonten.»

Jens Bjørneboe

Av di ho gjekk føre, tok det tid for henne å finna ein veg. Som ung songar, skrivar og ytrevenstreaktivist i Veslefrikk, med albumdebut i 1978 på det AKP-prega og Forlaget Oktober-eigde plateselskapet Mai, nytta ho ei diktarrøyst som låg langt frå kven ho vart som vaksen.

Då utopistane laut reorientera seg i røynda etter revolusjonsåra, synte Preus eit sannare eg. Ikkje alle makta det. Avradikaliseringa hennar fann ein naturleg veg om den samstundes anarkistiske og kulturkonservative Jens Bjørneboe og dei Bertolt Brecht-inspirerte syngjespeltekstane hans, etter kvart lesedikta hans òg – fyrst i ei oppsetjing på Centralteatret, sidan på solodebutalbumet Fullmåne (1988). I arbeidet med Bjørneboe-lyrikken, mellom det beste i norsk songlyrikk, utvikla ho ei eiga røyst –?og ei vidare livsorientering.

På vegen vidare vart ho folkeeige med albumet Millimeter (1994), med 18 veker på VG-lista, tre spellemannprisar, 75.000 selde eksemplar og Morten Harket og Morten Abel som kordamer.

Walid al-Kubaisi

Politisk heldt ho fram med å vera, men som andre tidlegare Mai-artistar fjerna ho seg frå AKP-ideologien og orienterte seg mot ein vestleg kulturarv. I samtalar om Shakespeare og Ibsen – ho skreiv musikk til Fruen fra havet – var ho audmjuk og svolten slik berre ein utanforståande kan vera. Det var nok difor ho kjende seg så mykje att i ein opprørsk og europeisk orientert innvandrar som Walid al-Kubaisi.

No er båe borte. I gravferda til al-Kubaisi i august i fjor song ho sjukdomsmerkt «Walids sang», opningssongen på Nesten alene.

Sitter i parken ved Riddervolds plass

Med min nyeste venn

Jeg lytter og ler og blir tankefull

For jeg kjenner meg så godt igjen

Han kommer fra en annen verdensdel

Men vi to må være i slekt

For tankene våre er som nysgjerrige barn

Som bestandig har lekt

Bob Dylan

Nesten alene var dessutan eit attersyn med dei uføreseielege rebellane Jens Bjørneboe og Bob Dylan. «Fylt av min kjærlighet» var ei attdikting av Bob Dylans kjende kjærleikssong «To Make You Feel My Love» (Time Out of Mind, 1997). Då ho tolka teksten for Hans Olav Brenner i eit bokprogram i NRK Fjernsynet i 2012, om bord i ein Volvo Amazon, vart det som ei lågmælt og gripande preike: «Jeg mener sangen handler om Guds kjærlighet. Eller Jesu kjærlighet, rett og slett.» Preus avslutta: «At romantisk og guddommelig kjærlighet ikke er så lett å skille, sier noe om hvordan vi skal være mot hverandre og hvordan vi skal elske hverandre.»

Med songen og Bjørneboe-diktet «Ti bud til en ung mann som vil frem i verden» greip ho attende til den Bjørneboe-prega solodebuten i 1988. Truleg var det ikkje tilfeldig at ho denne gongen valde eit dikt som vart nytta av dei som såg på seg sjølve som opposisjonelle i 1970-åra, og som vert nytta av dei som ser på seg sjølve som opposisjonelle i dag.

Tenk alltid på hva folk vil si.

Og ta den sterkestes parti.

Og tviler du, så hold deg taus

til du ser hvem som får applaus.


Når norsk songlyrikk i dag i større grad er prega av kvinner som skriv uvant og skakt, går tankane til Anne Grete Preus.

HÅVARD REM

Emneknaggar

Fleire artiklar

Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Foto: Fartein Rudjord

BokMeldingar

Eg ropar om det heile tida

Boka til Kathrine Nedrejord er både pamflett og roman.

Hilde Vesaas
Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Foto: Fartein Rudjord

BokMeldingar

Eg ropar om det heile tida

Boka til Kathrine Nedrejord er både pamflett og roman.

Hilde Vesaas

Teikning: May Linn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

Oppbretta brok i bratta

«Å bretta er i grunnen ‘å gjera bratt’, og i norrønt hadde bretta just tydinga ‘reisa opp, reisa seg’.»

Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Foto: Nina Djæff

BokMeldingar
Ronny Spaans

Eit sandkorn i maskineriet

Ole Paus skriv mest om slektsbakgrunn og mindre om artistkarrieren i sjølvbiografien sin, men det forklarar likevel mennesket Ole Paus.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Foto: Frederik Ringnes / NTB

Samfunn
Per Anders Todal

Husforsikring i hardt vêr

Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes
Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis