Litteratur
Essay om endringar
– Essayet er eit frirom der eg kan tillate meg sjølv å tenkje både langt og kort, seier Gunnhild Øyehaug.
Gunnhild Øyehaug gjer ulike forsøk på å nærme seg det å skrive, det å sjå og det å tenkje i ei ny essaysamling.
Foto: Magne Sandnes
«När någon förvandlar dig, vet du om det», spør den finske lyrikaren Tua Forsström innleiingsvis i essaysamlinga Hjartet i skalkeskjulet. Slike innleiande sitat, såkalla epigrafar, skal ein bry seg om, for – som essayforfattaren Gunnhild Øyehaug sjølv skriv lenger ut i boka – «dei seier jo gjerne alt».
I ni essay går Øyehaug tett på skulpturar, måleri, bilete, filmar eller tekstar som har fasinert og gjort inntrykk, og som ho har omfamna eller gått ifrå, eller begge delar, alt etter tid og stad.
Det kunstverka har sams, er at dei har skapt endring og påverka henne i eiga skrift på ulike måtar, seier ho.
Om «Kvinnen i tre stadier» av Edvard Munch, som ho oppdaga då ho var 20 år og i kjærleikssorg, skriv ho til dømes at det kjendest som eit måleri som skildra henne – kvinna i høve til mannen, sett frå perspektivet til kvinna. Ho tok med seg komposisjonen i biletet til debutdiktboka si, Slaven av blåbæret, som ho delte i tre avdelingar, éi for von, den andre for kjærleik og den tredje for desillusjon. Kvinner i for store herreskjorter – filmen som er basert på romanen hennar Vente, blinke frå 2008 – har fått ei tilsvarande inndeling.
Men seinare las ho Munchs eiga tolking av verket og oppdaga det som fekk det til å gå «iskaldt nedover hjerneborken»: at Munch hadde mannen som utgangspunkt; kvinna er sett gjennom mannen. Då Øyehaug var 44 år og lurte på kven av kvinnene i måleriet ho var no, kom ho til at svaret var «ingen av dei».
– «Kvinnen i tre stadier» er eit kunstverk som har endra betydning, men som har vore der som eit nav gjennom heile det vaksne livet mitt, seier ho.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
