I går kveld gjekk Gjengangere på Voss, frå Nationaltheatret. Maurstad spela snikkaren, far til Regine, Tore Segelcke – fru Alving, Nordrum Osvald og Straume Manders.

Tja. Jau. Merkeleg. Denne knuten, denne floken, kor levande og aktuell! Her kjem dei, desse fine, tørnar saman so ulike dei er, som ljos-strålar frå kvar sin kant. Alle er dei noko, alle stend dei for noko, alle er dei typar, berarar for kvar sine livskrav og sine livsformer, sine tankar, sine idear. Alle desse ideane, desse kravi, dei er ikkje dagsaktuelle teoriar, dei er evige, gyldige og dukkar upp hjå kvar i si tid.

Dette er Ibsen. Ikkje so lett å verta ferdig med. Der er alltid brøkar som stend uløyste att, spursmåli opnar seg til alle sidor, stend der. Og kjem til å stå der. No skynar ein kvifor Ibsen kunde ta Hamsunds kritikk med slik ro. Gresk, me kjem i hug Oidipus. Blodskam, spursmålet stend der og. Og den evige Manders. Men denne karen er ikkje so lett å verta ferdig med. Victoriatidi i eige person. Berar av eit livssyn, trass alt og ikkje til å blåsa av.

Men dei er menneske alle. Og alle fell dei på kvar sin måte, og sigrar på sin, vekkjer medhug på sin. Men ein ting er visst: Ibsens syn på den udana, den råe, det lågare vesen som ein fatigmann gjerne er. Her vert eg forviten. Det skulde vore moro å granska bønder og arbeidsfolk hjå Ibsen, lesa han med det for augo?

Det var ikkje for ikkje at Schjøtt, professoren i gresk, forsvarar Gjengangere då ho kom. Han såg dei store linone og det greske i spelet. Bjørnson forsvarte verket, men i Garborg fekk småmannen yvertaket – han fordømte boki, segjer Koht.

Det er betre å ha selskap med keidsame kvardagsmenneske enn med stygge og gjeruge tankar.

Kvar veke trykkjer vi eit utdrag frå Olav H. Hauges Dagbok 1924–1994, Samlaget 2000.