Kunst

Mona Louise Mørk

redaksjonen@dagogtid.no

Dei svære mursteinsbygningane til det gamle nedlagde bryggeriet Tou aust i Stavanger husar i dag alt frå vinylplatetrykkeri, pub og konsertscene til kunstatelier. Anna kjem joggande nedover trappa, sender mann og barn ut døra og viftar meg inn.

Det er berre ein og ein halv time til 82 kunstnarar i regionen skal opne ateliera sine for publikum. Anna viser veg inn på atelieret som ho deler med ein anna kunstnar. Kaffien blir servert, og me set oss ned i to lenestolar midt på golvet.

Ingen blir for mektig

– Kva betyr det for deg å få vere med på Haustutstillinga?

– Det er utruleg gøy. For meg har Haustutstillinga vore ein plass der eg har fått oppleve samtidskunst lenge før eg visste kva samtidskunst var. Eg har også vore i juryen i to år, og det må vere den kjekkaste betalte jobben eg nokon gong har hatt. Utstillinga har eit stort publikum, og det er ein sjanse til å oppleve svært ulik kunst. Eg elskar at utstillinga alltid er i endring, men på eit vis også den same.

Ho har ofte oppdaga nye kunstnarskap der.

– Det at utstillinga har ein jury av kunstnarar og roterande maktstruktur, er sjeldan. Ingen får høve til å bli for mektig. Utstillinga er som ein tradisjon. Eg gler meg kvart år, på same måte som eg gler meg til jul.

Arbeidsmoral

Arbeidet med installasjonen Pauser av spytt og melk, kropper av vann (2022), som ein finn i det midtarste rommet på Haustutstillinga, starta under eit kunstnaropphald utanfor Stockholm. Dottera var berre tre månader då Anna tok fatt på tømmerstokkane.

– Eg visste at eg ville jobbe med tre. Eg tok også med meg ein del idear om protestantisk arbeidsmoral, som eg har undersøkt tidlegare. Tømmerindustri, tømmerfløyting og fagforeiningsarbeid har fascinert meg. Før eg kom til Sverige, var det den politiske delen av treet som stod i fokus.

Under kunstnaropphaldet i Art Lab Gnesta blei økologi og treets biologiske verdi sentralt.

– Her lærte eg også om eika si kulturhistorie. I si tid var til dømes alle eiker i Sverige kongens eigedom. Vaks det ei eik på tomta di, var du på eit vis uheldig. Ho kravde mykje plass

og næring, og ikkje kunne du sjølv nytte trevirket. Alt som har eit klasseperspektiv, synest eg er veldig spennande.

Det bankar brått på døra, og ein kurator stikk hovudet inn. Fleire tilreisande kuratorar er i byen denne helga for å ta seg ein runde i dei opne ateliera og kanskje oppdage nye kunstnarar. Eg erkjenner den moglege verdien av dette møtet og foreslår å komme attende om litt, men Ihle er tydeleg på at det er me som har avtale no. Dette er også viktig, slår ho fast. Kuratoren får, høfleg, men bestemt, beskjed om å komme tilbake til avtalt tid, ein time seinare.

Verdi for fellesskapet

Ihle fortel vidare om eikestokkane som er brukte i verket ho har på Haustutstillinga. Desse blei hogde ned av ein entreprenør nær Gnesta. Her lærte ho at eika kan bli opp mot 1000 år. Ho veks i 300 år, lever i 300 år, døyr i 300 og er bustad for opp til 500 andre artar alle desse åra.

– Desse tankane om kva det vil seie å vere produktiv, blei viktige for meg vidare i denne prosessen. Det same gjeld det å ha verdi for eit fellesskap. Ein av fagpersonane knytt til Art Lab Gnesta fortalde kor mange liter vatn som går gjennom treet kvart døgn, og eg kjende brått parallellar til eigen kropp.

Medan ho tidlegare har hatt ei meir praktisk tilnærming til arbeid med tre, blei prosessen påverka av eigne kroppslege erfaringar frå graviditet, fødsel og amming, og opplevinga av eit slektskap med andre prosessar og syklusar i naturen.

– Eg er ein pragmatisk person, eg har føtene på jorda, så på mange vis var det ei overrasking å oppleve denne tilknytinga. På denne tida las eg også boka Kropper av vann av Astrida Neimanis, med feministiske og posthumanistiske teoriar, noko som forsterka denne koplinga.

Utstilling og ein fest

– Mange tenkjer på samtidskunst som noko komplisert, kanskje særleg installasjonar. Korleis meiner du at me som publikum skal gå dette i møte?

– Sjølv går eg ofte på utstillingar som ein liten unge som ser noko for første gong. Eg stiller heilt banale spørsmål som «Kvifor er den her?» eller «Er det ei form eg kjenner att?». På mange måtar er ei utstilling som eit puslespel som ein kan setje saman på ulikt vis.

Iblant kan kunst hjelpe oss til å sjå ting annleis, seier ho.

– På den andre sida treng du ikkje gå rundt med forventningar om at ei utstilling absolutt skal seie noko til akkurat deg. Ei utstilling kan jo vere heilt fantastisk, men som oftast liknar det på ein fest der du i beste fall finn eit par stykke som det er kjekt å snakke med i løpet av kvelden. Forresten kan det vere ein god idé å gå bakfull på utstilling. Då er på eit vis garden nede, og alt kan opplevast litt sterkare.

– Du fekk Haustutstillingsprisen i år, noko som inneber både ei stor anerkjenning og 200.000 kroner. Kva betyr dette for deg?

– Pengar er aldri ei drivkraft, men samstundes er dei ekstremt nødvendige. Bortsett frå at eg booka bord på ein flott restaurant og kjøpte meg stilige skor, så vurderer eg å bruke dette på noko så praktisk som barnepass. Då kan eg i større grad ha med meg jenta mi på ulike prosjekt.

Kva kan veljast vekk?

Ein annan kunstnar byrjar å romstere like bak oss. Det nærmar seg tida for opne dører inn til 82 atelier i Stavanger og Sandnes, men Anna Ihle har stoisk ro der ho sit med beina krølla oppunder seg og kaffikoppen trygt mellom begge hendene.

– Kva er planane dine vidare?

Anna sprett opp og viser eit foto som heng på veggen like ved. Motivet er av eigen overkropp medan ho jobba med trestokkane. Ho har sagspon fastklistra i sveitte på brystet, ammeinnlegg og amme-behå, samstundes ser ein ord og pilar med blå kulepenn. Dette er ein konservators kommentarar som påpeiker skit, flekkar og fingeravtrykk på originalfotografiet.

– Eg følte at eg kom til kort både i jobben som kunstnar og som omsorgsperson. Ikkje eingong kunstverket, fotografiet, klarte eg å ta vare på. Dette fekk meg til å utforske rot, gode råd og det som gjer at me føler oss mislykka.

Ho leika med tanken på at det kunne vere andre løysingar enn rydding, og såg for seg ein gigantisk blender som berre blanda alt om til noko heilt nytt.

– Kanskje ein masse som kan bli nye produkt? Kan det bli noko bra, eller er alt øydelagt? Desse ideane har eg jobba med opp mot den nye utstillinga på Nitja. Her har eg ei svær tresleiv. I tillegg har eg laga knivblad som liknar dei som står i botnen av ein blender, og som gjerne ser meir aggressive ut. Kva skal me ta vare på i livet, og kva skal me endre totalt? Kva skal me velje vekk? Dette er prosessar som interesserer meg.

Plass til heile meg

– Kva liker du best med å vere kunstnar?

– Eg elskar å kunne grave og nørde meg inn i ting. Eg elskar fridomen ved å vere kunstnar, materiala ein jobbar med, møta og samtalene. Mest av alt berre det å følgje opp idear, både manuelt og intellektuelt.

– Så du var aldri i tvil?

– Jo, som ung blei eg frårådd å satse på det. I 20-åra starta eg med TV-produksjon, men etter eit par år med sjukdom tok eg til å studere ved Stavanger kunstskule. Her opplevde eg at det var plass for heile meg. Då var det ingen veg tilbake. Det finst ikkje noko anna.