Kneecaps og Kaizers' metode

Filmen Kneecap, som gjekk på kino i vinter, er noko så uhøyrt som ei underhaldande forteljing om språkpolitikk og britisk kolonisering. Det er ei opphavshistorie om Belfast-bandet Kneecap, som spelar seg sjølve der dei kjemper for retten til å nytte irsk, sitt eige språk, i kvardagen. 

Det er ein underhaldande og tankevekkjande film med same tempo og kjensle som britisk film frå nittitalet, om nokon som angrip Storbritannia for å ha okkupert landet deira, som ein parallell til at dei på scena òg støttar Palestinas kamp mot Israel.

I november 2024 hadde trioen konsert i London. Nokon i publikum kasta eit Hizbollah-flagg opp på scena. Det finst bilde og videoar av at bandmedlemmen Mo Chara held det knallgule flagget, men kva han så gjorde, er folk ikkje heilt einige om. 

I april i år snappa det britiske antiterrorpolitiet opp skuldingar om at Kneecap hadde ropt støtte til terrororganisasjonane Hamas og Hizbollah på konserten. Det nektar bandet for.

Eit uvanleg grep

Då rettssaka starta 26. september, vart skuldspørsmålet ikkje realitetsbehandla. Saka vart forkasta av dommaren på grunn av ein teknisk feil, og ho er no anka av påtalemyndigheitene. 

Datoen for rettssaka overlappa uansett med ein planlagd USA-turné, og bandet valde å avlyse turneen. I staden gjorde dei noko verda knapt har sett sidan pandemien: Dei sette opp ein strøymekonsert. 

Sist fredag kunne ein reise til Brooklyn-scena Kings Theatre og sjå Kneecap spele ein videooverført konsert frå ein hemmeleg stad i Irland – eller sjå han heime.

Strøymekonserten på Kings Theatre, som rommar over 3000 menneske, var utseld. Det paradoksale var at fleire i salen hadde reist til New York for å sjå konserten «live». Det heile minna om noko ein stad mellom rituell fellesskap og postdigital tru: ei fysisk feiring av ei digital hending.

Kulturarvturisme

Samstundes, på andre sida av byen, spelte eit heilt anna band. På scena i The Town Hall, staden Bob Dylan i 1963 for første gong framførte «Blowin’ in the Wind» og «A Hard Rain’s A-Gonna Fall» for eit stort publikum, stod den nest mest kjende internasjonale attraksjonen frå Bryne: Kaizers Orchestra. 

Så vidt eg veit, kasta ikkje publikum, mellom anna fleire ordførarar frå Nord-Jæren og folk frå Rogaland fylkeskommune, noko som helst opp på scena.

Oljetønnesekstetten var ein bit i eit reklamestunt for å få fleire turistar til Rogaland. På etterfesten vart uttrykket kulturarvturisme flittig nytta, ifølgje Stavanger Aftenblad – støtta med ein reklamefilm med røysta til ikkje heilt rogalandske Arne Hjeltnes og rause smaksprøvar av den like lite rogalandske osten Jarlsberg.

Desse to hendingane verker først å ha lite og ingenting anna å gjere med kvarandre enn at både Kaizers og Kneecap startar med ein k, kjem frå ein stad på b, og at dei som er fødde med engelsk i språksenteret, skjønar like mykje jærsk som irsk. Dei vil kanskje til og med uttale jærsk som irsk og omvendt.

Våpen eller lim

Skilnaden er at Kneecap nyttar musikken som eit våpen – for språk, for Palestina, for eit sameint Irland, for motstand mot dei som undertrykker. Kaizers nyttar musikken som lim – for fellesskap, for fest, for alt som ikkje nødvendigvis treng ei forklaring. 

Men begge nyttar det politisk.

Kneecap kjem frå eit land der språket vart knebla. Irsk vart ikkje offisielt språk i Nord-Irland før i 2022. Kneecap rappar på den belfast-irske dialekta – ei blanding av engelsk, irsk og lokal slang.

Kaizers kjem frå ein stad i Noreg som gjerne vil ha fleire turistar – som veit at amerikanske turistar er turistar som legg igjen pengar, og at ein dag kjem tida då regionen skal leve av noko anna enn olje.

«Vår dag vil komme», (i)tiocfaidh ár lá(i), er eit gammalt irsk kamprop for samling og sjølvstende, og ei tekstlinje i den største Kneecap-hiten, «H.O.O.D.». Den dagen bør me alle sjå fram til.

Viss du ser at Kneecap jobbar saman med Belfast kommune for å lokke fleire turistar til Irland, då er det faktisk ikkje krig og konflikt i verda lenger.

I mellomtida kan me ete ost med Kaizers.