Eit nasjonalt senter med rot i det lokale
VINJE: Fredag 27. august opna Vinjesenteret, eit senter der dikting og journalistikk står i høgsetet.
Asmund Olavsson Vinje tek imot gjestene som kjem til Vinjesenteret.
Foto: Sofie May Rånes
Vinjesenteret
Vinjesenteret er eit nasjonalt senter for dikting og journalistikk med utgangspunkt i journalistane og diktarane Aasmund Olavsson Vinje, Aslaug Vaa, Tarjei Vesaas og Halldis Moren Vesaas.
Offisiell opning var 27. august og gjekk parallelt med Litteraturdagane.
Senteret ligg ved E134 mellom Vinjevatnet og Vinjestoga.
Museumsbygget kosta 31 millionar og er finansiert av Vinje kommune, Kulturdepartementet og Telemark fylkeskommune.
Vinjesenteret er ein del av Nynorsk kultursentrum.
Vinjesenteret
Vinjesenteret er eit nasjonalt senter for dikting og journalistikk med utgangspunkt i journalistane og diktarane Aasmund Olavsson Vinje, Aslaug Vaa, Tarjei Vesaas og Halldis Moren Vesaas.
Offisiell opning var 27. august og gjekk parallelt med Litteraturdagane.
Senteret ligg ved E134 mellom Vinjevatnet og Vinjestoga.
Museumsbygget kosta 31 millionar og er finansiert av Vinje kommune, Kulturdepartementet og Telemark fylkeskommune.
Vinjesenteret er ein del av Nynorsk kultursentrum.
Kultur
sofie@dagogtid.no
«Treng menneske både fantasi og fakta?» og «Kva skjer når terror blir til journalistikk og romanar?» Dette er nokre av dei første spørsmåla ein møter i utstillinga i det nyopna Vinjesenteret. Som besøkande blir ein frå første stund invitert til refleksjon.
Vinjesenteret hadde offisiell opning fredag 27. august. Men sjølv før opninga har dei vore aktive. I 2018 tok dei over drifta av Litteraturdagane, som har vore arrangert i Vinje i Vestfold og Telemark sidan 2001. Festivalen sprang ut frå eit lokalt initiativ. Opninga av Vinjesenteret gjekk parallelt med Litteraturdagane.
I løpet av helga var det forfattarsamtalar, føredrag og konsertar. Til saman var det 3300 besøkande gjennom festivalhelga.
Ifølgje arenaleiar ved Vinjesenteret Kristian W. Rantala er håpet at folk ser seg sjølv i innhaldet, les mellom tekstane og skaper si eiga forståing av det som står der.
– Eg ønskjer at dei skal sitje att med kjensla av kor viktig det er med litteratur for å forstå røyndomen, det same gjeld journalistikken.
Huset ved vegen
Som i ein slags nasjonalromantisk draum hadde eg førestilt meg nybygget til Vinjesenteret ståande for seg sjølv høgt oppe i ei skråning, ved sida av Vinjestoga, med utsikt over Vinjevatnet. I røynda ligg senteret ved E134, rett ved vegen, vegg i vegg med samfunnshuset Vinjar. Åmot er næraste sentrum, 15–20 minutt unna.
Kvifor i Vinje og kvifor nett her, heilt for seg sjølv, kan ein spørje. Og dette er faktisk eit av dei såkalla «ofte stilte spørsmål» på nettstaden deira, Vinjesenteret.no.
«Vi meiner at ikkje alle nasjonale institusjonar må liggje sentralt. Vest-Telemark har mykje å by på som levande reiselivsdestinasjon, og den vesle grenda Vinje og den geografisk store Vinje kommune har lange røter i nasjonalt relevant litteraturhistorie og skriftkultur», skriv dei.
Bygget passar godt inn med landskapet og husa rundt, og det var kanskje difor eg ikkje tenkte så mykje over arkitekturen då eg kom fram. Både tak og vegger er av tre, og veggene er måla med tjøre. Hovudinngangen er eit glasbygg der intensjonen, ifølgje fungerande direktør ved Nynorsk kultursentrum Gaute Øvereng, var å lage eit bygg som tar inn naturen og viskar ut seg sjølv. Det er også utstikk med store glasvindauge i taket og veggene som slepper inn lys og natur.
Samlingspunkt
Vinje kommune har, saman med arkitekt- og ingeniørselskapet Sweco, planar om å utvikle utearealet rundt Vinjesenteret. Målet er at området skal blir eit samlingspunkt for bygda og for tilreisande. Kanskje vil ein etter kvart hogge litt av skogen og slik få siktliner til Vinjevatnet og Vinjestoga.
Senteret er ein del av stiftinga Nynorsk kultursentrum. I tillegg til Vinjesenteret har Nynorsk kultursentrum også to andre senter: Aasentunet i Ørsta og Haugesenteret i Ulvik.
Ein skulle kanskje tru Vinjesenteret hadde fått namnet sitt av Aasmund Olavsson Vinje. Stova der han voks opp, ligg trass alt rett i nærleiken, på andre sida av vegen. Men i motsetnad til Aasentunet og Haugesenteret har Vinjesenteret fått namnet sitt frå Vinje kommune.
På nettstaden står det at Vinjesenteret skal vere «eit nasjonalt senter for dikting og journalistikk med utgangspunkt i journalistane og diktarane Aasmund Olavsson Vinje, Aslaug Vaa, Tarjei Vesaas og Halldis Moren Vesaas», og gjestene som kjem til utstillinga, får innblikk i kva dikting og journalistikk fortel om og har å seie for oss menneske.
Det lokale
Dei fire forfattarane som er utgangspunktet for senteret, har alle tilknyting til Vinje: Aasmund Olavsson Vinje er oppvaksen her, Aslaug Vaa kjem frå Rauland, og Halldis Moren Vesaas budde saman med Tarjei Vesaas i diktarheimen på Midtbø i Vinje.
– Når me skulle velje ut representantar for senteret, starta me med det lokale. Desse fire er gode representantar for det me ønskjer å formidle, seier Rantala.
Øvereng peikar på at utstillinga er unik ved at ho tar utgangspunkt i innhaldet i journalistikken, ikkje trykkepresser, fotojournalistikk og liknande.
Ikkje berre museum
Men Vinjesenteret er ikkje berre eit museum og eit statisk bygg. Dei skal òg lage arrangement og vandreutstillingar i folkebibliotek og andre stader over heile Noreg. Det er fire faste årsverk på senteret. Mellom anna har senteret ein digital formidlar som arbeider nasjonalt med nynorsk formidling. På sikt er det eit mål å få stipendiatstillingar ved senteret.
Finansieringa av den daglege drifta er tredelt mellom stat, fylke og kommune. Dei søkjer også private midlar til ulike prosjekt. Neste års driftsbudsjett ligg på kring fem millionar kroner.
– Me har eit spennande fagmiljø her i Vinje, og bibliotek med språklitteratur og nynorsk litteratur, fortel Rantala, som vonar dei etter kvart kan få til eit godt samarbeid med fleire utdanningsinstitusjonar.
– Kvifor treng me Vinjesenteret?
– Me har eit perspektiv som ingen andre har. Dessutan er journalistikken under press. Lokalt verkar me som ein kulturaktør, me skaper liv og inviterer til arrangement. I samarbeid med andre aktørar i fylket vil me ta vare på, utforske og fremje den regionale skriftkulturen, seier Kristian W. Rantala.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Kultur
sofie@dagogtid.no
«Treng menneske både fantasi og fakta?» og «Kva skjer når terror blir til journalistikk og romanar?» Dette er nokre av dei første spørsmåla ein møter i utstillinga i det nyopna Vinjesenteret. Som besøkande blir ein frå første stund invitert til refleksjon.
Vinjesenteret hadde offisiell opning fredag 27. august. Men sjølv før opninga har dei vore aktive. I 2018 tok dei over drifta av Litteraturdagane, som har vore arrangert i Vinje i Vestfold og Telemark sidan 2001. Festivalen sprang ut frå eit lokalt initiativ. Opninga av Vinjesenteret gjekk parallelt med Litteraturdagane.
I løpet av helga var det forfattarsamtalar, føredrag og konsertar. Til saman var det 3300 besøkande gjennom festivalhelga.
Ifølgje arenaleiar ved Vinjesenteret Kristian W. Rantala er håpet at folk ser seg sjølv i innhaldet, les mellom tekstane og skaper si eiga forståing av det som står der.
– Eg ønskjer at dei skal sitje att med kjensla av kor viktig det er med litteratur for å forstå røyndomen, det same gjeld journalistikken.
Huset ved vegen
Som i ein slags nasjonalromantisk draum hadde eg førestilt meg nybygget til Vinjesenteret ståande for seg sjølv høgt oppe i ei skråning, ved sida av Vinjestoga, med utsikt over Vinjevatnet. I røynda ligg senteret ved E134, rett ved vegen, vegg i vegg med samfunnshuset Vinjar. Åmot er næraste sentrum, 15–20 minutt unna.
Kvifor i Vinje og kvifor nett her, heilt for seg sjølv, kan ein spørje. Og dette er faktisk eit av dei såkalla «ofte stilte spørsmål» på nettstaden deira, Vinjesenteret.no.
«Vi meiner at ikkje alle nasjonale institusjonar må liggje sentralt. Vest-Telemark har mykje å by på som levande reiselivsdestinasjon, og den vesle grenda Vinje og den geografisk store Vinje kommune har lange røter i nasjonalt relevant litteraturhistorie og skriftkultur», skriv dei.
Bygget passar godt inn med landskapet og husa rundt, og det var kanskje difor eg ikkje tenkte så mykje over arkitekturen då eg kom fram. Både tak og vegger er av tre, og veggene er måla med tjøre. Hovudinngangen er eit glasbygg der intensjonen, ifølgje fungerande direktør ved Nynorsk kultursentrum Gaute Øvereng, var å lage eit bygg som tar inn naturen og viskar ut seg sjølv. Det er også utstikk med store glasvindauge i taket og veggene som slepper inn lys og natur.
Samlingspunkt
Vinje kommune har, saman med arkitekt- og ingeniørselskapet Sweco, planar om å utvikle utearealet rundt Vinjesenteret. Målet er at området skal blir eit samlingspunkt for bygda og for tilreisande. Kanskje vil ein etter kvart hogge litt av skogen og slik få siktliner til Vinjevatnet og Vinjestoga.
Senteret er ein del av stiftinga Nynorsk kultursentrum. I tillegg til Vinjesenteret har Nynorsk kultursentrum også to andre senter: Aasentunet i Ørsta og Haugesenteret i Ulvik.
Ein skulle kanskje tru Vinjesenteret hadde fått namnet sitt av Aasmund Olavsson Vinje. Stova der han voks opp, ligg trass alt rett i nærleiken, på andre sida av vegen. Men i motsetnad til Aasentunet og Haugesenteret har Vinjesenteret fått namnet sitt frå Vinje kommune.
På nettstaden står det at Vinjesenteret skal vere «eit nasjonalt senter for dikting og journalistikk med utgangspunkt i journalistane og diktarane Aasmund Olavsson Vinje, Aslaug Vaa, Tarjei Vesaas og Halldis Moren Vesaas», og gjestene som kjem til utstillinga, får innblikk i kva dikting og journalistikk fortel om og har å seie for oss menneske.
Det lokale
Dei fire forfattarane som er utgangspunktet for senteret, har alle tilknyting til Vinje: Aasmund Olavsson Vinje er oppvaksen her, Aslaug Vaa kjem frå Rauland, og Halldis Moren Vesaas budde saman med Tarjei Vesaas i diktarheimen på Midtbø i Vinje.
– Når me skulle velje ut representantar for senteret, starta me med det lokale. Desse fire er gode representantar for det me ønskjer å formidle, seier Rantala.
Øvereng peikar på at utstillinga er unik ved at ho tar utgangspunkt i innhaldet i journalistikken, ikkje trykkepresser, fotojournalistikk og liknande.
Ikkje berre museum
Men Vinjesenteret er ikkje berre eit museum og eit statisk bygg. Dei skal òg lage arrangement og vandreutstillingar i folkebibliotek og andre stader over heile Noreg. Det er fire faste årsverk på senteret. Mellom anna har senteret ein digital formidlar som arbeider nasjonalt med nynorsk formidling. På sikt er det eit mål å få stipendiatstillingar ved senteret.
Finansieringa av den daglege drifta er tredelt mellom stat, fylke og kommune. Dei søkjer også private midlar til ulike prosjekt. Neste års driftsbudsjett ligg på kring fem millionar kroner.
– Me har eit spennande fagmiljø her i Vinje, og bibliotek med språklitteratur og nynorsk litteratur, fortel Rantala, som vonar dei etter kvart kan få til eit godt samarbeid med fleire utdanningsinstitusjonar.
– Kvifor treng me Vinjesenteret?
– Me har eit perspektiv som ingen andre har. Dessutan er journalistikken under press. Lokalt verkar me som ein kulturaktør, me skaper liv og inviterer til arrangement. I samarbeid med andre aktørar i fylket vil me ta vare på, utforske og fremje den regionale skriftkulturen, seier Kristian W. Rantala.
– Me har eit perspektiv som ingen andre har. Dessutan er journalistikken under press.
Kristian W. Rantala, arenaleiar
Fleire artiklar
To unge mormonmisjonærar, søster Paxton (Sophie Thatcher) og søster Barnes (Chloe East), blir tvinga til å setje trua si på prøve i møtet med herr Reed (Hugh Grant).
Foto: Ymer Media
«Mange av skrekkfilmane no til dags liknar meir på filmar frå syttitalet»
I tillegg til å vere forfattar er Kristina Leganger Iversen også litteraturvitar, samfunnsdebattant og omsetjar.
Foto: Sara Olivia Sanderud
Nedslåande sanning
Kristina Leganger Iversen leverer eit grundig studium av noko som burde vere opplagt for fleire.
Teikning: May Linn Clement
«Me har ikkje grunnlag for å seia at bokmålsbrukarar har kvassare penn enn andre, men nokre av dei evnar å kløyva kvass i to.»
Gjennom Hitlers progagandaminister Joseph Goebbels får vi eit innblikk i sanninga bak Nazi-Tysklands propagandamaskin.
Foto: Another World Entertainment
Propaganda på agendaen
Fører og forfører er ein drivande historietime om tidenes skumlaste skrønemakar.
Ein mann med tomlar opp i ruinane i ein forstad sør i Beirut etter at fredsavtalen mellom Hizbollah og Israel vart gjeldande 27. november.
Foto: Mohammed Yassin / Reuters / NTB
Fredsavtale med biverknader
Avtalen mellom Israel og Libanon kan få vidtrekkjande konsekvensar.