JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Kultur

Ein provoserande biskop

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
No går vi inn i påskehøgtida med påskeliljer i hagen.

No går vi inn i påskehøgtida med påskeliljer i hagen.

Foto: David Zalubowski / AP / NTB

No går vi inn i påskehøgtida med påskeliljer i hagen.

No går vi inn i påskehøgtida med påskeliljer i hagen.

Foto: David Zalubowski / AP / NTB

3365
20220408
3365
20220408

Erik Varden, cisterciensarmunken som no er katolsk biskop i Trondheim, skriv helst bøkene sine på engelsk, men i år har han gjeve ut ei lita bok på norsk, nærast ei preikesamling: Påsketro i en pesttid. En provokasjon. Det er ein overraskande tittel, for me er lite vane med provokasjonar frå kyrkjeleg hald, og aller minst frå biskopar.

Dei er vortne så anonyme, dei fleste, at me ikkje eingong hugsar kva dei heiter. Nokon religionsfridom treng dei heller ikkje, for dei seier stort sett berre det alle andre seier. Dei har til og med bede om orsaking for at forgjengarane deira kjempa mot abortlova, og dimed teke krafta frå det vesle som fanst att av salt i bispekrinsar.

Under pandemien har eg ofte vore på gudsteneste med kringkastinga og opplevd mange tapre freistnader på å gjera kristentrua relevant i notida. Det er alt saman så rørande vel meint, så samvitsfullt påkome og førebudd, med friske formuleringar og uventa vinklingar, med slagverk og elektriske gitarar, men det fell oss ikkje i øyro, for det når likevel ikkje opp til den underhaldninga me helst vil ha.

Burde ikkje snart dei ansvarlege skjøna at den minste motstands veg, den usalta underhaldningsvegen, ikkje fører til gudstru og gudsteneste? I staden tek dei frå folk sansen for kva gudsteneste er: «Det offentlige er visst ikke i stand til, nå, å gjenkjenne gudstjeneste som noe kategorisk særegent, en form for adferd som fortjener særskilte tiltak, særskilt kreativitet. Vi har tapt en dimensjon av tilværelsen: Det transcendente er strøket fra offisielt ordforråd», skriver Varden. Han undrar seg over pandemirestriksjonane: «I statens og lovens øyne anbringes påskenattsvaken i same kategori som en bingokveld.»

Erik Vardens bok minner meg om ei fjernsynsgudsteneste for mange år sidan. I Glemmen kyrkje i Fredrikstad, der sjølvaste Egil Hovland sat på orgelkrakken, gjekk den kloke soknepresten, Karl Hafstad, ikkje med på å sløyfa nattverden i fjernsynsoverføringa, noko som den gongen var vanleg praksis. Han ville ikkje ofra gudstenesta for dei som var der, til dei som berre såg på. Han preika heller ikkje til sjåarane, men til sin eigen kyrkjelyd. Me fekk som sjåarar ei kjensle av å vera utanfor gudstenesta, ei kjensle som svara til røynda: Me var utanfor. Som gjennom ein dørsprekk kikka me inn der den kristne kyrkjelyden heldt gudsteneste.

Dette vart for meg sjølve formelen for kristen evangelisering i eit avkristna samfunn. Det var slik dei dreiv det i oldkyrkja. Dei gjorde dørtersklane høge. Det var eit klårt innanfor, og utanfor. «I antikken – en usikkerhetens og relativismens tid, lik vår – gjorde kristne seg bemerket, ikke ved å proppe andre med fromme fraser, men ved å leve på en ny, annerledes måte», skriv vår biskop. Gudstenesta var sjølve årestaden for dette annleis livet.

I den vesle boka gjev Erik Varden oss ein dørsprekk der me kan kikka inn i den kristne påskefeiringa. Han forkynner ikkje, han viser, i dialog med Skrifta, med diktarar frå Ovid til Pasolini og Elsa Morante, at påskemysteriet lèt oss «ane en mening, forklarende, men usentimental, i møte med egne og verdens tårer». Biskopen provoserer mildt, men djupt, med eit klårsyn som sjølv i ei uhyggeleg krigstid opnar for eit glimt av von.

Kjell Arild Pollestad

Kjell Arild Pollestad er forfattar, omsetjar, katolsk pater i unåde og fast skribent i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Erik Varden, cisterciensarmunken som no er katolsk biskop i Trondheim, skriv helst bøkene sine på engelsk, men i år har han gjeve ut ei lita bok på norsk, nærast ei preikesamling: Påsketro i en pesttid. En provokasjon. Det er ein overraskande tittel, for me er lite vane med provokasjonar frå kyrkjeleg hald, og aller minst frå biskopar.

Dei er vortne så anonyme, dei fleste, at me ikkje eingong hugsar kva dei heiter. Nokon religionsfridom treng dei heller ikkje, for dei seier stort sett berre det alle andre seier. Dei har til og med bede om orsaking for at forgjengarane deira kjempa mot abortlova, og dimed teke krafta frå det vesle som fanst att av salt i bispekrinsar.

Under pandemien har eg ofte vore på gudsteneste med kringkastinga og opplevd mange tapre freistnader på å gjera kristentrua relevant i notida. Det er alt saman så rørande vel meint, så samvitsfullt påkome og førebudd, med friske formuleringar og uventa vinklingar, med slagverk og elektriske gitarar, men det fell oss ikkje i øyro, for det når likevel ikkje opp til den underhaldninga me helst vil ha.

Burde ikkje snart dei ansvarlege skjøna at den minste motstands veg, den usalta underhaldningsvegen, ikkje fører til gudstru og gudsteneste? I staden tek dei frå folk sansen for kva gudsteneste er: «Det offentlige er visst ikke i stand til, nå, å gjenkjenne gudstjeneste som noe kategorisk særegent, en form for adferd som fortjener særskilte tiltak, særskilt kreativitet. Vi har tapt en dimensjon av tilværelsen: Det transcendente er strøket fra offisielt ordforråd», skriver Varden. Han undrar seg over pandemirestriksjonane: «I statens og lovens øyne anbringes påskenattsvaken i same kategori som en bingokveld.»

Erik Vardens bok minner meg om ei fjernsynsgudsteneste for mange år sidan. I Glemmen kyrkje i Fredrikstad, der sjølvaste Egil Hovland sat på orgelkrakken, gjekk den kloke soknepresten, Karl Hafstad, ikkje med på å sløyfa nattverden i fjernsynsoverføringa, noko som den gongen var vanleg praksis. Han ville ikkje ofra gudstenesta for dei som var der, til dei som berre såg på. Han preika heller ikkje til sjåarane, men til sin eigen kyrkjelyd. Me fekk som sjåarar ei kjensle av å vera utanfor gudstenesta, ei kjensle som svara til røynda: Me var utanfor. Som gjennom ein dørsprekk kikka me inn der den kristne kyrkjelyden heldt gudsteneste.

Dette vart for meg sjølve formelen for kristen evangelisering i eit avkristna samfunn. Det var slik dei dreiv det i oldkyrkja. Dei gjorde dørtersklane høge. Det var eit klårt innanfor, og utanfor. «I antikken – en usikkerhetens og relativismens tid, lik vår – gjorde kristne seg bemerket, ikke ved å proppe andre med fromme fraser, men ved å leve på en ny, annerledes måte», skriv vår biskop. Gudstenesta var sjølve årestaden for dette annleis livet.

I den vesle boka gjev Erik Varden oss ein dørsprekk der me kan kikka inn i den kristne påskefeiringa. Han forkynner ikkje, han viser, i dialog med Skrifta, med diktarar frå Ovid til Pasolini og Elsa Morante, at påskemysteriet lèt oss «ane en mening, forklarende, men usentimental, i møte med egne og verdens tårer». Biskopen provoserer mildt, men djupt, med eit klårsyn som sjølv i ei uhyggeleg krigstid opnar for eit glimt av von.

Kjell Arild Pollestad

Kjell Arild Pollestad er forfattar, omsetjar, katolsk pater i unåde og fast skribent i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Ei kvinne får hpv-vaksine.

Ei kvinne får hpv-vaksine.

Foto: Heiko Junge / NTB

Kommentar

Skam i eit sprøytestikk

Dersom regjeringa verkeleg bryr seg om kvinnehelse, kan dei starte med å gje norske barn den beste HPV-vaksinen.

Christiane Jordheim Larsen
Ei kvinne får hpv-vaksine.

Ei kvinne får hpv-vaksine.

Foto: Heiko Junge / NTB

Kommentar

Skam i eit sprøytestikk

Dersom regjeringa verkeleg bryr seg om kvinnehelse, kan dei starte med å gje norske barn den beste HPV-vaksinen.

Christiane Jordheim Larsen

Teikning: May Linn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

«Rørslene me skildrar som vipping, er gjerne større og kjem mindre tett enn dei me omtalar som vibrering.»

Foto: Agnete Brun

LitteraturKultur
Jan H. Landro

Med den monumentale boka Sjøfareren Erika Fatland gitt oss eit uvant, og skremmande, perspektiv på europeisk kolonialisme.

Moss–Horten-ferja er den mest trafikkerte i landet. Skjer det noko uføresett, som då dei tilsette blei tatt ut i LO-streik i fjor, veks køane på begge sider av fjorden.

Moss–Horten-ferja er den mest trafikkerte i landet. Skjer det noko uføresett, som då dei tilsette blei tatt ut i LO-streik i fjor, veks køane på begge sider av fjorden.

Foto: Terje Bendiksby / AP / NTB

ØkonomiSamfunn
Marita Liabø

Ferja, ein livsnerve for mange, er eigd av folk vi ikkje aner kven er, utanfor vår kontroll.

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Foto: Den Nationale Scene

Meldingar

Sterkt og poetisk om etnisk utanforskap

Ei enkel, framifrå framsyning om vondskapen som synest å ha bite seg fast i oss.

Jan H. Landro
Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Foto: Den Nationale Scene

Meldingar

Sterkt og poetisk om etnisk utanforskap

Ei enkel, framifrå framsyning om vondskapen som synest å ha bite seg fast i oss.

Jan H. Landro

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis